به دنبال انتشار خبری تکان‌دهنده در روزنامه شرق در روز یکشنبه بیست‌وهفتم تیرماه، مبنی بر اقدام به خودکشی بیش از ۱۳ دانش‌آموز تنها در سال تحصیلی جدید و تنها در یک هنرستان در شهر جدید پرند، پدر یکی از دانش‌آموزان مدرسه شهر پرند، با «مخوف» خواندنِ وضعیت در وزارت آموزش و پرورش ایران، این وزارتخانه را مسئول ایجاد «بحران‌های روانی و شکاف وعقده طبقاتی» در میان دانش‌آموزان دانست.
به گزارش حقوق بشر در ایران به نقل از کمپین بین المللی، پدر یک دانش‌آموز ۱۰ساله در مدرسه شهر جدید پرند که خواست نامش فاش نشود، درباره شرایط موجود در مدارس این منطقه گفت:«تمام مدارس محل بروز مشکلات اجتماعی ما هستند. در بعضی مدارس مشکل اصلی طغیان دانش‌آموزان یا مواد مخدر است که معلوم نیست چرا این این‌قدر راحت دانش‌آموزان می‌توانند به آن دسترسی داشته باشند اما مشکلات دیگری هم هست. فضای فرهنگی طوری است که رقابت ویران‌کننده‌ای بر سر درس و مدرسه بچه‌ها بین خانواده‌ها وجود دارد و این تفاخر بار سنگینی روی دانش‌آموزان می‌گذارد».
او با اشاره به مرسوم و «ضروری» بودنِ کلاس‌های متعدد و گاه بسیار پرهزینه که «درمدارس تبلیغ می‌شود»، مدارس را در تولید فاصله طبقاتی میان دانش‌آموزان مسئول دانست و گفت:« شکاف اقتصادی که مدارس تولید می‌کنند به‌شدت دانش‌آموزان را دچار عقده و هراس می‌کند و از طرفی اگر به هر دلیل دانش‌آموزی در درسش چندان موفق نباشد در خانواده به‌شدت سرزنش می‌شود». پدر این دانش اموز ۱۰ ساله که خود نیز در زمینه آموزش فعالیت می‌کند برنامه‌های «اجباری مذهبی و سیاسی» برای دانش‌آموزان در مدارس را نیز از دیگر دلایل تضعیف روحیه آنها دانست و گفت:« آموزش و پرورش تبدیل شده به سازمان مخوف آموزش تظاهر و ریا و به جای آموزش مهارت‌های زندگی به دانش‌آموزان آنها را بر اساس ثروت والدین از هم تفکیک می‌کنند».
بیش از ۱۸ مورد اقدام به خودکشی در سال ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵اتفاق افتاده و در این میان سال ۱۳۹۴ با ۱۳ خودکشی، رکوردار است. اگرچه احمد مدادی، کارشناس آموزش گفت:« تعداد واقعی خودکشی‌ها در میان دانش‌آموزان یقینا بیش از آمار رسمی است».
حاشیه‌نشین کردنِ شهروندان
درگزارش روزنامه شرق آمده است که خبر خودکشی دانش‌آموزان چندان بازتابی پیدا نکرده و مسئولان هم اقدامی برای بررسی ریشه‌ها و دلایل آن نکرده‌اند. یکی از معلم‌های هنرستان پرند به این روزنامه گفته است: «وضعیت ساکنان مسکن مهر پرند روزبه‌روز بدتر می‌شود و آسیب‌های اجتماعی آن در مدارس خود را نشان می‌دهند. بسیاری از دانش‌آموزان شرایط نگران‌کننده‌ای در استفاده از مواد مخدری مانند «گُل» دارندبه‌طوری‌که به‌راحتی عکس پروفایل خود را در حال استعمال «گرس» و «گل» می‌گذارند و ما مدام با دانش‌آموزانی روبه‌رو هستیم که خودکشی ناموفق داشته‌اند».
شهر جدید پرند در ۴۰ کیلومتری پایتخت ایران قرار دارد، شهری که از سال ۱۳۸۵ که رییس‌جمهوری وقت ایران، محمود احمدی‌نژاد آغاز طرح مسکن مهر در این منطقه را اعلام کرد، با افزایش بی‌رویه و ناگهانی جمعیتِ مهاجران روبه رو شد. «مسکن مهر» یکی از طرح‌های اصلی دولت محمود احمدی‌نژاد در حوزه اقتصاد بود که بنا داشت با حذف هزینه زمین از هزینه‌های ساخت مسکن و پررنگ کردن نقش دولت، مشکل کمبود و گرانی مسکن در کشور را حل و قشرهای کم‌درآمد را صاحب خانه کند. با این حال از آنجا که خانه‌های ساخته شده در این طرح عموماً در حاشیه شهرها هستند و اقدامات زیربنایی لازم پیش از ساختن آنها صورت نگرفته، ساکنان کم‌درآمدِ این خانه‌ها علاوه بر فقدان امکانات شهری با انواع آسیب‌های اجتماعی از جمله شیوع اعتیاد، بیکاری و بزهکاری هم روبه‌رو شده‌اند.
هیچ ضابطه‌ای برای حضور دانش‌آموزان در فضای آنلاین نیست
وقتی در اردیبهشت ماه سال جاری، خبر تجاوز و قتل ستایش، دختر شش ساله افغانستانی منتشر شد، کاربران شبکه‌های اجتماعی صفحه قاتلِ نوجوان و دانش‌آموز را در اینستاگرام پیدا کردند، صفحه‌ای که نگاهی به عکس‌های آن خبر از مشکلاتی در سلامت و روانِ نوجوان دانش‌آموز می‌داد. این دانش‌آموز نیز سابقه اقدام به خودکشی داشت.
حضور پررنگ دانش‌آموزان در شبکه‌های اجتماعی و استفاده گسترده آنها از اینترنت که به‌رغم فیلترهای شدید حکومتی ادامه دارد از جمله مواردی است که احمد مدادی، از اعضای سازمان دانش‌آموختگان ایران و کارشناس آموزش معتقد است «می‌توانند در کنار آسیب‌های اجتماعی به دانش‌آموزان آسیب بزنند». او گفت: «افزایش استفاده از مواد مخدر در کنار دسترسی بی‌ضابطه و بی‌قیدوبند دانش‌آموزان به فضای مجازی و تاثیراتی که فضای مجازی و شبکه‌های مجازی بر شکل‌گیری شخصیت روانی دانش‌آموزان دارند از جمله مسائل جدیدترس است که آموزش و پرورش هیچ استراتژی منطقی برای مدیریت آن ندارد». او با اشاره به وضعیت مدارس در کشورهای دیگر گفت:« در همه جای دنیا هم مدارس و هم خانواده‌ها قوانین و محدودیت‌های خیلی سخت گیرانه‌ای در این زمینه به کار می‌برند، چیزی که به نظر می‌رسد در ایران کاملا رها شده و تمام شئونات زندگی نوجوانان ما را تحت تاثیر خود قرار داده است».
احمد مدادی همچنین گفت که «با گذشت یک سال از تصویب سند ملی ائتلاف نظام مراقبت اجتماعی دانش‌آموزان هنوز هیچ خبری از مراحل اجرایی شدن آن در دست نیست».
از سوی دیگر، ستاد مبارزه با مواد مخدر از پایین آمدنِ ۱۰ تا ۱۱ ساله سن اعتیاد در ایران خبر می‌دهد اما مدیرکل دفتر مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش وجود حتا یک دانش‌آموز معتاد در مدارس را نیز نمی‌پذیرد.
شاید همین رکوردشکنیِ آمار اقدام به خودکشی در میان دانش‌آموزان بود که سبب شد در فروردین ماه امسال، مدیرکل دفتر امور زنان و خانواده وزارت آموزش و پرورش از تشکیل «کمیته ویژه بررسی ابعاد خودکشی دانش آموزان» خبر بدهد. کمیته‌ای که تا کنون و در حالی که انتشار گزارش‌های نگران‌کننده ادامه دارد، گزارشی از نتیجه بررسی‌های خود منتشر نکرده است. احمد مدادی، کارشناس آموزش درباره راهکارهای بررسی و حل بحران خودکشی دانش‌آموزان گفت:« به نظر می‌رسد آموزش و پرورش با تشکیل کمیته بررسی علل خودکشی دانش‌آموزان یک گام در یه رسمیت شناختن بحران برداشته است. اما روشن نیست که این کمیته چه قدر تبلیغاتی است و چه‌قدر قرار است اثری داشته باشد و با این مساله به شکل یک معضل اجتماعی برخورد کند».
او از جمله بر ضرورت مطالعه موردی خودکشی‌های دانش‌آموزان تاکید کرد و گفت:«کارامد کردن وبازنگری در نحوه به‌کارگیری مشاوران و مدل مشاوره به دانش‌آموزان در مدارس نیز ضروری است».
