عباس لسانی، فعال مدنی ساکن اردبیل، به دلیل برگزاری مراسم روز جهانی زبان مادری و سخنرانی در مراسم عروسی یکی از دوستانش از سوی دادگاه انقلاب در دو پرونده جداگانه به “اقدام علیه امنیت ملی” و “تبلیغ علیه نظام” متهم شده است.
به گزارش تارنگار حقوق بشر در ایران، عباس لسانی به دلیل برگزاری مراسم روز جهانی زبان مادری روز چهارشنبه ۲۳ فروردین‌ماه سال جاری به اتهام ” تشکیل و اداره دستجات مخالف نظام به قصد بر هم زدن امنیت کشور” در دادگاه اهر محاکمه خواهد شد. وی پیش تر نیز در هفدهم اسفندماه سال ۹۵ به دلیل چند سخرانی در دفاع از زبان ترکی به اتهام “تبلیغ علیه نظام” در دادگاه انقلاب مشکین‌شهر حاضر شده بود.
این فعال مدنی به کمپین بین الملللی حقوق بشر گفته که دفاعیاتش را به زبان ترکی به دادگاه ارائه داده است.
عباس لسانی، فروشنده مواد غذایی و ۵۵ ساله، از فعالان مدنی شهر اردبیل است که به دلیل فعالیت‌های مسالمت‌آمیز در زمینه حقوق قومی شهروندان ترک مانند مبارزه با تبعیض‌های قومیتی و مبارزه برای رسمی شدن زبان ترکی فعالیت می‌کند و تا کنون چندین بار بازداشت و زندانی شده است.
این فعال مدنی که در سال ۱۳۹۴ به اتهام تبلیغ علیه نظام به یک سال زندان محکوم شده بود، پس از سپری کردن مدت حبس در زندان‌های اردبیل و شیراز پنجم خرداد ماه ۱۳۹۵ آزاد شد.
عباس لسانی گفت که به دلیل سخنرانی در مراسم خصوصی ازدواج یکی از دوستانش به تبلیغ علیه نظام متهم شده است: «در مراسم ازدواج دوستم که از فعالان مدنی آذربایجان هم هست، صحبتی کردم و آرزوی رفع تبعیض و احقاق حقوق همه و به همین دلیل دادگاه مشکین شهر احضاریه برایم فرستاده به اتهام تبلیغ علیه نظام.»
آقای لسانی گفت که دفاعیاتش را در دادگاه مشکین شهر به زبان ترکی به دادگاه ارائه داده است: «دادگاه روز هفده اسفند برگزار شد و برای اولین بار دفاعیاتم را به زبان ترکی نوشتم و اتهام را رد کردم، قاضی اول دفاعیات ترکی را قبول نمی‌کرد ولی این حق قانونی ما است و به همین دلیل هم نهایتا دادگاه دفاعیات را پذیرفت.»
این فعال مدنی ترک گفت که به دلیل برگزاری یک مراسم در بزرگداشت روز جهانی زبان مادری به «تشکیل و اداره دستجات و گروه» متهم شده است: «روز زبان مادری یک روز جهانی است و من هم به اتفاق تعدادی از همزبان‌هایم سال ۱۳۹۲ در یک مراسم کاملا مسالمت‌آمیز شرکت کرده‌ام ولی همین تعداد شرکت‌کننده را به عنوان یک گروه مخالف امنیت ملی محسوب کرد‌ه‌اند و قرار است ۲۳ فروردین دادگاه در شهر اهر تشکیل شود.»
اصل بیست و هفتم قانون اساسی ایران تشکیل اجتماعات و راه پیمایی ها، بدون حمل سلاح، به شرط آن که مخل به مبانی اسلام نباشد، را آزاد اعلام کرده است.
بین ۱۶ تا ۲۵ درصد جمعیت ایران ترک‌زبان هستند که به اغلب آنان در استان‌های آذربایجان شرقی و غربی، اردبیل و زنجان سکونت دارند. برخی از این شهروندان برخورد حاکمیت با شهروندان ترک‌زبان را توام با تبعیض می‌دانند و منع تدریس زبان‌های غیر فارسی در مدارس را یکی از برجسته‌ترین موارد تبعیض می دانند که همواره با اعتراض بخشی از فعالان مدنی این مناطق روبرو بوده است.
اوایل اسفند ۱۳۹۵ و همزمان با روز جهانی زبان مادری، دادگاهی در شهرستان بهارستان چهار فعال مدنی ترک را به دلیل «فعالیت‌های مسالمت‌آمیز در راستای حفظ و گسترش زبان مادری» مجموعا به ۴۵ سال زندان محکوم کرد.
سازمان فرهنگی ملل متحد، یونسکو، روز ۲۱ فوریه را به عنوان «روزجهانی زبان مادری» در تقویم سالانه خود نام‌گذاری کرده است و سالانه رسانه‌ها در ایران هم در تجلیل از زبان مادری مطالبی منتشر می‌کنند و مراسم پراکنده و غیر رسمی به همین مناسبت برگزار می‌شود.
روحانی رئیس جمهور میانه‌رو ایران در جریان انتخابات ریاست جمهوری روز ۱۳ خرداد ۱۳۹۲ با انتشار بیانیه‌ای وعده داده بود که «موضوع تدریس زبان مادری ایرانیان(کردی، آذری، عربی و…) به طور رسمی در سطوح مدارس، دانشگاه‌ها و اجرای کامل اصل ۱۵ قانون اساسی» اجرا خواهد شد.
اصل ۱۵ قانون اساسی ایران تصریح می کند که استفاده از زبان‌های محلی و قومی در مطبوعات و رسانه‌های گروهی و تدریس ادبیات آنها در مدارس در کنار زبان فارسی آزاد است.
حسن روحانی روحانی در ۱۱ خرداد سال ۱۳۹۵ نیز در جریان سفر مهاباد طی سخنانی گفته بود که «تبعیض قومیتی را نمی‌پسندم؛ اصل در استخدام باید شایستگی باشد و زبان مادری اقوام و بویژه کردی باید محترم باشد و البته مراکز زبان اقوام در حال توسعه است.»
