سال ۹۴ بر بهاییان ایران چگونه گذشت؟

گزارش‌گر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر ایران، در آخرین گزارش خود که بیستم اسفند ماه/ دهم مارچ در سی و یکمین نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل در ژنو ارائه داد، از اعدام نوجوانان و افزایش فشارهای امنیتی بر جامعه بهاییان ایران شدیدا انتقاد کرده است.

احمد شهید گفته است نکته نگران‌کننده این است که «متاسفانه دولت ایران در پاسخ به نگرانی‌های من همواره از بهاییان به عنوان فرقه یاد می‌کند و آن‌ها را دشمن فرضی مردم ایران می‌شمارد»

در واکنش، محمد جواد لاریجانی، دبیر ستاد حقوق بشر قوه قضائیه ایران این گزارش را آبکی و غیر قابل استناد دانست که هیچ مطلب جدیدی ندارد: جواد لاریجانی: گزارش احمد شهید آبکی است

لاریجانی ایران را دارای بزرگ‌ترین و جدی‌ترین دموکراسی غرب آسیا معرفی کرد و از احمد شهید دعوت کرد که دوره‌ای درباره حقوق بشر اسلامی بگذراند.

اما بر بهاییان ایران در سال رفته، چه گذشت؟

نگاهی کلی به وضعیت بهاییان در سال ۹۴

گزارش‌ها نشان می‌دهند که وضعیت شهروندان بهایی در سال ۱۳۹۴ هجری خورشیدی نسبت به سال ۹۳ و پیش از آن، تغییر محسوسی نداشته است.

آمارها نشان می‌دهند که هر چند تعداد زندانیان بهایی در پایان سال ۹۴ از تعداد زندانیان سال قبل کمتر شده است (در پایان سال ۹۳، تعداد زندانیان بهایی حدود ۸۰ نفر بود ولی در انتهای سال ۹۴، این تعداد به ۵۰ نفر کاهش پیدا کرد)، اما فشارها بر بهاییان کاهش نیافته است.

همچنان اما در این سال به روال چند سال اخیر، تعداد زیادی از شهروندان بهایی در طول سال بازداشت، محاکمه و روانه زندان شده‌اند.

بهاییان همچنان با مشکل گرفتن یا تمدید جواز کسب مواجه هستند. در این سال، ده‌ها محل کسب شهروندان بهایی در استان‌های مازندران، کرمان، اصفهان، همدان و سمنان پلمپ شد و به حالت تعطیل درآمد.

افزایش فشارهای اقتصادی بر شهروندان بهایی موجب شده است تا بسیاری از شخصیت‌های برجسته اروپایی از جمله اعضای پارلمان اروپا خواستار خاتمه سرکوب اقتصادی بهاییان به دست حکومت ایران شوند.

جوانان بهایی همچنان زیر عنوان «نقص پرونده» از ادامه تحصیل در دانشگاه‌های دولتی محروم بودند. تعدادی هم که موفق به ادامه تحصیل در دانشگاه‌های آزاد، خصوصی، موسسات آموزش عالی و پیام نور شده بودند، پس از شناسایی به وسیله مدیریت موسسه، اخراج می‌شوند.

از جمله اخراج‌شدگان سال گذشته می‌توان از شمیس پورشاهرضایی، دانشجوی رشته نمایش نام برد که با وجود کسب رتبه ۱۳۸ آزمون سراسری و رتبه ۱۰ آزمون عملی، به دلیل اعتقادات مذهبی از ادامه تحصیل در دانشگاه بازماند.

بهاییان بی‌ گورستان

مشکل گرفتن جواز دفن و تخریب گورستان‌ها از جمله دیگر موارد و مشکلاتی است که بهاییان در چند سال اخیر با آن دست به گریبان بوده‌اند.

هر چند در سال گذشته نسبت به دو، سه سال اخیر، میزان فشار و آزار بهاییان به وسیله حاکمیت تغییری نکرده است، اما در این سال دو روش بیش از سایر روش‌ها از طرف حاکمیت علیه بهاییان ایران به کار گرفته شده است:

– بازداشت و دادگاهی کردن گروهی بهاییان

– اخراج دانش‌آموزان بهایی از مدرسه‌ها

بازداشت‌ها و دادگاه‌های گروهی بهاییان

بازداشت همزمان و گسترده شهروندان بهایی پدیده تازه‌ای نیست و بهاییان ایران با اِعمال این گونه فشارها از سوی حاکمیت، در طول ۳۵ سال گذشته آشنایی دارند.

اواخر بهمن ماه سال ۹۳، ۱۶ شهروند بهایی به طور همزمان در شهرهای تهران، اصفهان و کرمان بازداشت شدند که تعدادی از این بازداشت‌شدگان در سال ۹۴ و به قید وثیقه آزاد شدند.

در روز ۲۴ آبان ماه سال ۱۳۹۴، ماموران وزارت اطلاعات، ۲۰ شهروند بهایی را در شهرهای تهران، اصفهان و مشهد بازداشت کردند.

روز ۱۸ اسفند ماه، چهار شهروند بهایی به طور جداگانه در تهران، کرج و ساری بازداشت شدند. فرد بهایی دیگری هم، روز بعد در کرج بازداشت شد و تعداد بازداشت‌شدگان به پنج نفر رسید.

احضار و محاکمه ۲۰ شهروند بهایی ساکن شهرهای یزد، اصفهان، اراک و کرمان که همگی در فروردین ماه سال ۹۳ و در دادگاه انقلاب یزد به حکم‌های یک تا چهار سال حبس محکوم شدند، نمونه دیگری از برخورد‌ها و اِعمال فشارهای جمعی بر شهروندان بهایی در این سال است.

در تیر ماه ۹۴، ۱۵ شهروند بهایی در شیراز با اتهامات تبلیغ علیه نظام و تبانی و اجتماع علیه امنیت ملی به یک سال و نیم تا سه سال و نیم حبس تعزیری محکوم شدند.

یک خانواده چهار نفره بهایی به نام بهادری هم همراه دو شهروند بهایی دیگر در دادگاه انقلاب تبریز به حبس محکوم شدند.

دادگاه انقلاب همدان، هر یک از ۱۰ شهروند بهایی ساکن این شهر را به اتهام تبلیغ علیه نظام، به یک سال حبس تعزیری محکوم کرد.

پنج شهروند بهایی در اصفهان بدون اطلاع قبلی به دادگاه انقلاب شهر احضار و در یک جلسه محاکمه شدند.

زمستان سال ۹۴، دادگاه انقلاب گرگان به ریاست قاضی قنبری، ۲۴ شهروند بهایی استان گلستان را به اتهام‌ تبلیغ به نفع بهاییت و علیه نظام، اداره و عضویت بخشی از تشکیلات غیرقانونی و همکاری با دول متخاصم، در مجموع به ۱۹۳ سال حبس تعزیری محکوم کرد.

طبق این حکم، دو نفر به ۱۱ سال، ۱۳ نفر به ۹ سال و ۹ نفر به شش سال حبس تعزیری محکوم شدند.

اخراج دانش‌آموزان بهایی از مدرسه‌ها

بیش از سه دهه از انقلاب فرهنگی و محروم شدن جوانان بهایی از ادامه تحصیلات عالیه دانشگاهی (دولتی) در ایران می‌گذرد.

در سال‌های اخیر، اخراج دانشجویان بهایی که به موسسه‌های عالیه (خصوصی- آزاد) یا پیام نور راه یافته‌ بودند، رواج داشته است، اما اخراج دانش‌آموزان بهایی از مدارس هیچ‌گاه به این شکل گسترده و همگانی نبوده است. البته هر چند در سال‌های گذشته اخباری مبنی بر اخراج از/ یا عدم ثبت‌نام کودکان یا نوجوان بهایی در مدرسه‌ها انتشار یافته، اما تعداد این خبرها بسیار محدود و کم بوده است.

تنها در اولین سال شروع دوره‌های پیش‌دانشگاهی در ایران، طبق دستور‌العمل وزارت آموزش و پرورش، از ثبت‌نام دانش‌آموزان بهایی در دوره‌های پیش‌دانشگاهی ممانعت به عمل آمد که این ممنوعیت در سال تحصیلی بعد رفع شد.

در سال ۹۴ اما گزارش‌های زیادی از اخراج  یا عدم ثبت‌نام دانش‌آموزان بهایی در سراسر کشور منتشر شد. از جمله این خبرها می‌توان به عدم ثبت‌نام کمند آگاهی در دبیرستان صفورای اصفهان به بهانه بهایی بودن، یا اخراج پارسا همت، به دلیل عدم شرکت در نماز جماعت دبیرستان اشاره کرد.

اخراج عارف حکمت شعار، کودک ۱۰ ساله، از دبستان گهواره دانش کرج به بهانه بهایی بودن، خبرسازترین مورد در این زمینه بود که پس از حضور پنج مامور امنیتی در دفتر مدرسه، عارف و پدرش مجبور به ترک مدرسه شدند. البته او در دبستان دیگری ثبت‌نام شده است.

بهاییان در بند

اسامی ۴۶ شهروند بهایی که در زندان‌های ایران دوران محکومیت خود را پشت سر می‌گذارند، به تفکیک شهرها آمده است.

نام چهار شهروند بهایی به نام‌های روحیه صفاری، تارا هوشمند، سرمد شادابی و سروش شادابی را هم باید به این لیست اضافه کرد. این چهار نفر در بازداشت موقت هستند.

تهران (اوین، بند زنان): مهوش ثابت، فریبا کمال‌آبادی، فاران حسامی، نسیم باقری، الهام فراهانی و آزیتا رفیع زاده

کرج (زندان رجایی شهر): عفیف نعیمی، جمال‌الدین خانجانی، سعید رضایی، وحید تیزفهم، بهروز توکلی، نوید خانجانی، عادل نعیمی، فرهاد فهندژ، ایقان شهیدی، عزیزالله سمندری، کیوان رحیمیان، کامران مرتضایی، واحد خلوصی، فواد مقدم، شاهین نگاری، شهاب دهقانی، پیام مرکزی، فرهمند سنایی، فواد فهندژ، سیامک صدری، کمال کاشانی، کوروش زیاری، فرهاد اقبالی، شمیم نعیمی و پیمان کوشک‌باغی

یزد (زندان شهر): شمیم اتحادی، ایرج لهراسب، فریبا اشتری، فریبرز باغی، ایمان رشیدی، شبنم متحده، ناطقه نعیمی، اعظم مطهری

مشهد (زندان وکیل آباد): نیکا خلوصی، سونیا احمدی، نوا خلوصی

اصفهان: صبا گلشن، شهرام اشراقی

سمنان (زندان مرکزی): پویا تبیانیان

اهواز (زندان مرکزی): شمیم روحانی

تعدادی از زندانیان بهایی یزد در سال ۹۴، ایستاده از راست: ناطقه نعیمی، فریبرز باغی، مهران اسلامی، ایمان رشیدی، شبنم متحد. نشسته از راست: فرحناز میثاقیان، فریبا اشتری، اعظم مطهری، فرح باغی