کودکان کار قربانی آلودگی هوای تهران هستند. آنها روزانه ١۴ تا ٢٠ ساعت در خیابان‌ها کار می‌کنند و هوای آلوده را نفس می‌کشند. درحالی‌که همین هوای آلوده، سیستم‌های عصبی کودکان را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و حتی می‌تواند منجر به مرگ آنها شود. اینها بخشی از موضوعات مطرح شده در نشست کودکان و آلودگی هوا است، نشستی که از سوی جمعیت امام علی (ع) برگزار شد.
به گزارش تارنگار حقوق بشر در ایران به نقل از انجمن جهانی پاسداشت از حقوق بشر ، زهرا رحیمی، مدیرعامل جمعیت امام علی (ع) یکی از سخنرانان این نشست بود. او از وضع حقوق کودکان در جامعه انتقاد کرد و گفت: «کودکان در ایران از ابتدایی‌ترین حقوق برخوردار نیستند.» رحیمی به مسائل حقوقی و قانونی محیط زیست و اصل ۵٠ قانون اساسی کشور مبنی بر برخورد دولت با آلاینده‌های محیط زیست و جلوگیری از ادامه آنها اشاره کرد و اصل ٢۴ کنوانسیون حقوق کودک را یادآور شد: «این اصل دولت‌ها را موظف کرده تا کودکان در بهترین شرایط از لحاظ بهداشتی و سلامت زندگی کنند. یکی از مفاد این اصل هم محیط زیست سالم است.» او به مضرات و آسیب‌های آلودگی هوای تهران اشاره کرد: «اثرات مخرب این معضل زیست‌محیطی بر کودکان و حتی جنین بسیار زیاد است و سیستم‌های عصبی کودکان را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و حتی منجر به مرگ آنها می‌شود.» به گفته او، کودکان کار در شرایط هوای آلوده، روزانه ١۴ تا ٢٠ ساعت کار می‌کنند و در سطح شهر و خیابان هستند: «رئیس سازمان محیط زیست گفته بود که در شرایط آلوده هوا، کودکان کار را از شهر خارج کنید، اما وقتی به والدین کودکان کار اینها را می‌گوییم، اعلام می‌کنند، خرج و مخارج ما را چه کسی تامین کند.»
او ریشه برخی مسائل اجتماعی و بحران آلودگی‌های زیست‌محیطی را در مهاجرت‌ها، افزایش جمعیت و وجود خودروهای بیش از اندازه دانست. او به قانون اساسی و قانون جزای مدنی اشاره کرد: «براساس قانون، می‌توان از متهمان این آلودگی‌ها به‌عنوان معاونت در قتل غیرعمد شکایت کرد، اما متاسفانه هیچ جا، چنین مسأله‌ای دیده نمی‌شود. پیش از این برخی از مسئولان به این موضوع اشاره کرده بودند، اما پرسش این است که مباشر در قتل کیست که معاونان را مجرم شناخت؟» به گفته او، آلودگی هوا، ۴ متهم اصلی دارد؛ وزارت نفت، صنایع آلوده‌کننده، خودروسازان و برج‌سازان: «در تمام این موارد، منافع اقتصادی وجود دارد، جایی که کسی به فکر مسائل انسان‌دوستانه نیست.» مدیرعامل جمعیت امام علی(ع) معتقد است که بحران هنوز در ما تاثیر نگذاشته چرا که فقط درباره‌اش صحبت می‌کنیم و شعار می‌دهیم، بدون این‌که کاری انجام دهیم.»
محمد حسین بازگیر، رئیس اداره محیط زیست شهرستان تهران یکی دیگر از سخنرانان این نشست بود. به اعتقاد او در ماجرای آلودگی هوا، نباید دنبال بزرگترین مشکل برای رفع آلودگی هوا بود، چرا که تمامی عوامل باید در اولویت باشند: «ما لیستی از تمام عوامل دخیل در آلودگی هوا را تهیه و برنامه مشخصی هم برای آن تعریف کرده‌ایم، به‌هرحال هر کدام از سازمان‌ها باید وظیفه خود را انجام دهند، وگرنه مهم‌ترین عامل را پیدا کردن و برنامه بزرگی را به راه انداختن، یا نتیجه مطلوبی نخواهد داشت یا این‌که برنامه ادامه پیدا نمی‌کند.» به گفته او، تهران پهنه‌ای بزرگ و رو به رشد با وسعت ٧٠٠هزار هکتار است که قطب‌های اداری و آموزشی دارد و بیشتر مراکز مهم در آن قرار گرفته است: «آمارها نشان می‌دهد جمعیت فعلی تهران هشت و نیم‌میلیون نفر است، یعنی جمعیتی که در پایتخت قرار گرفته، ۵٠٠ برابر بیشتر از ٧٠٠هزار هکتاری است که در آن زندگی می‌کنیم.» او ادامه داد: «این موضوع نشان می‌دهد یا جمعیتی که در تهران مستقر شده باید در جایی با ۴٠٠ برابر وسعت فعلی زندگی کرد یا افراد نیازهای خود را از ۵٠٠ شهر دیگر به اندازه تهران، در سراسر کشور برآورده کنند.» رئیس اداره محیط زیست شهرستان تهران، پایتخت را به جزیره متراکم آلوده‌ای از هوا تشبیه کرد که هیچ‌کس به دنبال مقابله با آن نیست، بلکه همه می‌خواهند به‌یک‌باره، بحران آلودگی هوا را از بین ببرند. بازگیر گفت: «سازمان محیط زیست یکی از مظلوم‌ترین نهاد‌های دولتی است و همه ارگان‌ها مقصر ایجاد آلودگی هوا را سازمان محیط زیست می‌دانند.»
رئیس اداره محیط زیست شهرستان تهران با اشاره به وجود قانون برای حل مشکل آلودگی هوا گفت: «براساس قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا که سال ١٣٧۴ تصویب شد، تمام مراکز وظایف مشخصی دارند که باید آن را دنبال کنند، اما مسأله این است که به این وظایف، حتی به‌صورت ناقص هم عمل نمی‌شود، ما به‌نوعی گرفتار فرار رو به جلو هستیم و درنهایت می‌گوییم مشکلات حل نشده است.» بازگیر صحبتش را با طرح این پرسش که «سهم ما از رفع این آلودگی چیست؟» ادامه داد: «مطالبات افراد همسو نیست. ما برای رفع این مشکل باید نقش خود را دنبال کنیم. همه باید به وظایف خود عمل کنند. هر زمان که این مطالبه عمومی شود، مشکلات هم برطرف می‌شود.»
رئیس اداره محیط زیست شهرستان تهران، به گرم شدن ایران در ١٠٠سال اخیر اشاره کرد: «طی ١٠٠سال اخیر میانگین دما در ایران ٢ درجه افزایش یافته که در مقایسه با میانگین جهانی، ۴ برابر می‌شود؛ به این صورت که دمای ما ١٨ است و سایر کشورهای جهان، ١۵ است. آنها نیم درجه گرمتر شده‌اند اما ما ٢ درجه که حکایت از ۴ برابر گرم شدن ایران نسبت به کشورهای دیگر دارد.» این مسئول در اداره حفاظت محیط زیست شهرستان تهران در ادامه به وضع استفاده از بنزین در تهران و مقایسه آن با کشورهای دیگر اشاره کرد: «تهران بیش از کشورهای ترکیه، سوئد و سوییس بنزین مصرف می‌کند و حتی این میزان مصرف شهر تهران، با میزان مصرفی کل کشور لهستان برابری می‌کند.»
در ادامه این بحث بود که ژما جواهری‌پور، مشاور معاونت آموزش و پرورش سازمان حفاظت محیط زیست به بخشی از صحبت‌های رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان تهران اشاره کرد و گفت: «به‌دلیل کوتاهی در بخش آموزش و احتمالا مجموعه دلایل دیگر، مطالبات ما در بحث آلودگی هوا و مدیریت‌ها و تصمیم‌های مدیریتی درست نبوده است. همه ما در این اشتباهات مقصر هستیم، چرا که نسبت به آنها اعتراض نکرده‌ایم.»
جواهری‌پور، مشاور معاونت آموزش و پرورش سازمان حفاظت محیط زیست، اهمیت آموزش در موضوع آلودگی‌ها را یادآور شد: «درحال حاضر ٢٩٠ ارگان هستند که می‌خواهند مطالب آموزشی‌شان در کتاب‌های درسی آورده شود، اما چنین چیزی امکان‌پذیر نیست. سوالی که حالا مطرح می‌شود این است که آیا جامعه واقعا محیط زیست را می‌شناسد؟ آیا تمام تصمیم‌گیرندگان از سازمان حفاظت محیط زیست تمکین می‌کنند؟ پاسخ منفی است. این نشان می‌دهد که دانش ما در تصمیم‌گیری‌ها کم است.» او خطاب به مدیرعامل جمعیت امام علی(ع) تاکید کرد: «شما تاکید کردید که در ارتباط با برخی بحران‌ها، مدل موفقی را اجرا کرده‌اید، اما آیا مدلی به آموزش و پرورش یا محیط زیست ارایه کرده‌اید؟ مسأله این است که سازمان‌های ما مدل کاری خود را ارایه نمی‌دهند و مشکلاتی که با آن روبه‌رو شدند را اعلام نمی‌کنند.» زهرا رحیمی پاسخ داد: «آیا کسی خواستار دریافت مدل‌ها بوده است؟ ما بسیاری از مکتوبات خود را به سازمان‌ها ارایه داده‌ایم اما مکتوبات ما حتی ورق هم نخورده است.»
زهرا رحیمی، مدیرعامل جمعیت دانشجویی امام علی(ع) در حاشیه این نشست به سایت وطن گفت: «آسیب‌پذیری کودکان کار از آلودگی هوای تهران غیر قابل جبران بوده، همکاری و مشارکت نهاد‌های دولتی با سازمان‌های مردم‌نهاد در حل این معضل ضروری است.» او ادامه داد: «در روزهای آلودگی هوا، امکان تعطیلی مدارس یا حتی ادارات وجود دارد، اما کودکان در این روزها در چهارراه‌ها حضور دارند و مشغول کار هستند، به همین دلیل این قشر، آسیب‌های جبران‌ناپذیری با حضور در خیابان‌ها از آلودگی هوا می‌بینند.»
