به گزارش تارنگار حقوق بشر در ایران به نقل از ایسنا، در نشست “بررسی اعتیاد کودکان و رویکرد خدمات و درمان آن” ، مریم کیانی از اعضای جمعیت دانشجویی-مردمی امام علی(ع)، ضمن بیان آنکه مشاهدات این NGO در خصوص اعتیاد کودکان از محله خاک سفید تهران آغاز شد و بعد از گذشت سه سال فهمیدیم که کودکان مبتلا به اعتیاد در تمام محلات معضل‌خیز که محل فعالیت جمعیت هستند حضور دارند، به ارائه نتایج حاصل از مطالعات کمی و مشاهدات این جمعیت خیریه دراین باره به خصوص در محلات معضل‌خیز و حاشیه‌نشین پرداخت و گفت: در سال گذشته در حوزه‌های فعالیتی جمعیت، ۱۱۶ مورد کودک معتاد از محلات حاشیه‌ای و آسیب خیز که ۶۷ درصد آنها از کودکان کار بودند، به جمعیت مراجعه کردند.
عدم حمایت‌های مددکاری علت بازگشت مجدد اعتیاد کودکان
وی افزود: میانگین سن اعتیاد این کودکان هفت سال و از بارزترین علل اعتیاد آنها معتاد بودن پدر و مادر و یا تولد با اعتیاد بوده است، این درحالیست که ۴۷ درصد از این کودکان فاقد اوراق هویت بوده و ۳۶ درصد از کودکان بالای هفت سال هرگز به مدرسه نرفته بودند. این تحقیق نشان می‌دهد کودکان مبتلا به اعتیاد از ابتدایی‌ترین حقوق خود محروم هستند.
این عضو جمعیت دانشجویی-مردمی امام علی(ع) ضمن بیان اینکه از اقدامات جمعیت سپردن این کودکان به مراکز درمانی، کمپ‌های ترک اعتیاد و درمان به کمک نگهدارنده‌ها بوده است، افزود: با وجود موفقیت در درمان، در حال حاضر محدودیت‌ها و عدم همکاری مسئولین در بخش مددکاری، موجب بازگشت مجدد برخی از این کودکان به اعتیاد شده است.
سرنوشت دردناک کودکان مبتلا به اعتیاد
کیانی در ادامه با اشاره به آماری جدید در بازه‌ای شش ماهه از سال ۹۳ تا مرداد امسال، به افزایش مراجعه کودکان مبتلا به اعتیاد به مراکز جمعیت امام علی در ۲۲ مورد اشاره کرد و افزود: علاوه بر آن چهار نفر از کل کودکان مراجعه کننده به دلیل اعتیاد فوت شدند و پنج کودک مادر شده‌اند و نوزاد معتاد به دنیا آوردند، پنج کودک به فحشا روی آورده، ۱۶ کودک کارتن خوابی را تجربه کردند؛ این در حالی است که با تشدید آسیب‌های این معضل در میان کودکان هنوز هماهنگی سازمان‌های گوناگون و افزایش عملکرد بعضی سازمان‌ها آن طور که باید صورت نگرفته است و شاهد سرنوشت دردناک کودکان مبتلا به اعتیاد هستیم.
وی همچنین ضمن بیان آنکه در حال حاضر در حوزه درمان و پیشگیری از عود مجدد بیماری اعتیاد کودکان مشکلات زیادی وجود دارد گفت: جمعیت دانشجویی و مردمی امام علی (ع)،یک NGO با امکانات و پرسنل محدود است؛ به همین دلیل نمی‌توانیم کار اجرایی زیادی را در این زمینه به انجام برسانیم بلکه بیشتر سعی داریم مطالعات، تحقیقات و مشاهدات خود را در جامعه اطلاع رسانی کنیم.
این عضو جمعیت دانشجویی-مردمی امام علی(ع) در ادامه به نیاز کشور در ایجاد مراکز درمان اعتیاد ویژه کودکان اشاره و عنوان کرد: گرچه از سال ۹۳ در سه استان کشور این مراکز ایجاد شده است اما همچنان این نیاز در کشور به شدت احساس می‌شود.
علیرضا نوروزی، رئیس اداره پیشگیری، درمان و کاهش آسیب اعتیاد وزارت بهداشت به روش “مراجعه محور” در برخورد با معتادان اشاره کرد و اولویت را در برخورد با معتادان در رفع نیازهای اولیه آنان مانند اسکان و سم زدایی، دانست و گفت: این اولویت سنجی از عوامل موثر در عدم بازگشت به اعتیاد پس از درمان است؛زیرا اعتیاد نوعی مسمومیت نیست بلکه یادگیری غلطی است که باید محیطی برای اصلاح آن فراهم شود.
وی در ادامه تصریح کرد: فردی که در سنین قبل از ۱۸ سالگی یعنی در کودکی و نوجوانی مواد مصرف می‌کند قطعا عواملی چون وجود آسیب و یا مصرف اعتیاد در خانواده وی وجود داشته است؛ به همین دلیل رویکرد صحیح برای تاثیرگذاری در این جامعه هدف باید به صورت «جامعه محور» باشد، یعنی از خود کودک یا نوجوان مصرف کننده بپرسیم که دوست داری چه اقداماتی برایت انجام شود و یا چه خدماتی را دریافت کنی؟ و علاوه براین باید بر اساس نیازهای فرد اولویت سنجی کنیم.
نشست بررسی اعتیاد کودکان
رئیس اداره پیشگیری، درمان و کاهش آسیب اعتیاد وزارت بهداشت در ادامه عنوان کرد: اگر کودک و نوجوان در خانواده مصرف کننده مواد زندگی می‌کند نباید در مرحله اول به فکر ترک اعتیاد آن باشیم ؛ بلکه در مرحله نخست باید شرایط مطمئنی را برای اسکان وی فراهم کنیم زیرا ترک اعتیاد کودک با سم زدایی طی چند روز امکان پذیر است.
“سم زدایی” تا ۴۰ برابر خطر مرگ را افزایش می‌دهد
نوروزی در ادامه بر لزوم تامین امنیت و رفع نیازهای اولیه پیش از “سم زدایی” تاکید کرد و افزود: باید به این نکته توجه داشته باشیم، زمانی که فرد “سم زدایی” می‌شود خطر مرگ و میر در آن افزایش یافته به طوری که وقتی کودک را سم زدایی می‌کنیم چنانچه پس از آن حمایت اجتماعی کافی از آن نداشته باشیم امکان اوردوز و فوت در آن ۴۰ برابر بیشتر از زمان اعتیادش خواهد شد. پس مهم آن است که در ابتدا شرایط زندگی فرد ایمن باشد.
وی در ادامه ضمن تاکید بر آنکه سم زدایی در مرحله اول برای ترک اعتیاد فرد به ویژه کودک و نوجوان مسئله مهمی نیست؛گفت: در گذشته یک تئوری بسیار اشتباه در خصوص اعتیاد وجود داشت که در آن تصور می‌کردند که اعتیاد همچون مسمومیت است و با یک سم زدایی چند روزه فرد بهبود می‌یابد اما این فرض کاملا اشتباه بود و نمی‌توان انتظار داشت که فرد معتاد تنها با سم زدایی بهبود یابد بلکه اعتیاد یک یادگیری غلط است.
رئیس اداره پیشگیری، درمان و کاهش آسیب اعتیاد وزارت بهداشت در ادامه به انواع مواد مخدر از کافئین، الکل، تنباکو، حشیش، داروهای آرام بخش و خواب آور و مواد مخدر صنعتی اشاره کرد و گفت: برای افزایش تاثیر فرایند درمان باید ابتدا نوع مواد مصرفی آن مشخص شود؛ زیرا نمی‌توان به طور کلی بدون در نظر گرفتن مواد مصرفی فرد برای آن نسخه‌ای در نظر گرفت، برای مثال چنانچه فردی همزمان تریاک و سیگار مصرف کند دارای دو بیماری با دو کد مشخص است که برای درمان آنها باید اولویت سنجی صورت گیرد.
نوروزی در ادامه با اشاره به قانون مصوب سال ۸۴ درباره ساماندهی کودکان خیابانی افزود: طرح جمع آوری و درمان کودکان در بیرجند و زاهدان با همکاری بهزیستی و وزارت بهداشت و درمان و ستاد مبارزه با مواد مخدر از سال ۹۳ آغاز شده و برنامه ریزی برای توسعه آن در استان های دیگر نیز به صورت مرحله ای انجام شده است.
کودکان معتاد از بدیهی‌ترین امکانات محروم‌اند
در ادامه این نشست محبوبه فیروزکوهی مقدم؛ فوق تخصص روانشناسی کودک و نوجوان ضمن تأیید سخنان نوروزی در رابطه با اولویت رفع نیاز بخصوص تامین امنیت، به موفقیت نسبی طرح ساماندهی کودکان و نوجوانان خیابانی معتاد در زاهدان اشاره کرد و گفت:راه حل دریافت نتیجه مناسب در چنین اقدام‌هایی همکاری و تامین زیرساختها و بسترسازی مناسب است.
فیروزکوهی که یکسال است به عنوان درمانگر در مرکز ترک اعتیاد کودکان سیستان و بلوچستان در حال فعالیت است در ادامه عنوان کرد: از آذر ماه سال گذشته طی نیازسنجی در استان سیستان و بلوچستان متوجه شدیم که تعداد کودکان خیابانی در این استان رو به افزایش بوده و با نگرانی استانداری و سایر مسئولان طی همکاری با ستاد مبارزه با مواد مخدر، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان بهزیستی کشور در این طرح یک مرکز برای دختران و یک مرکز برای پسران زیر ۱۸ سال مبتلا به اعتیاد در نظرگرفته شده است.
وی ادامه داد: درصد کمی از این کودکان به طور اختیاری توسط والدین به مرکز آورده می‌شوند. این در حالیست که اکثریت آنها به طور اجباری توسط نیروی انتظامی دستگیر شده و با حکم قاضی به بهزیستی ارجاع و سپس به بیمارستان فرستاده شده و مراحل ترک را طی می‌کنند.
فوق تخصص روانشناسی کودک و نوجوان ادامه داد: اکثر این کودکان از نیازهای اولیه محرومند به طوری که در هنگام ارجاع به بیمارستان علیرغم اینکه از شرایط و ترک اجباری خود ناراضی هستند اما به علت تامین نیازهای اولیه‌شان در بیمارستان، از ورود به چرخه درمان احساس رضایت می‌کنند.
فیروزکوهی در ادامه ضمن بیان آنکه در مرحله اول در واحد دختران ۲۶ کودک معتاد حضور داشته است؛ گفت: ۱۳ مورد از این کودکان ترک کرده‌اند.
لزوم اصلاح فرآیند تعیین صلاحیت سرپرستی کودک در کشور
وی افزود: این افراد در سه ماهه اول پس از سم زدایی در مرکز بهزیستی اقامت داشته و در طی این دوره اقامت سه ماهه کاملا پاک هستند و سپس با پیگیری‌های بهزیستی چنانچه خانواده فرد سالم باشد به خانواده تحویل داده شده و در صورت عدم وجود خانواده سالم به مراکز دائمی بهزیستی ارجاع داده می‌شوند.
فوق تخصص روانشناسی کودک و نوجوان ادامه داد: نیاز است که فرایند تعیین صلاحیت در کشور اصلاح شود و تا زمانی که مطمئن نشدیم خانواده‌ای صلاحیت نگهداری از فرزندش را دارد، فرزند به آنها داده نشود. زیرا برای مثال از ۲۶ کودک گروه اول سه مورد را به خانواده تحویل دادیم که متوجه شدیم که آنها مجددا از منزل فرار کرده و دو نفر آنها دچار عود مجدد شده و از ابتدا وارد چرخه درمان شده‌اند.
در ادامه این نشست نوروزی در پاسخ به سوال حاضرین در خصوص نبود سیستمی برای پیگیری روند درمان و پس از آن ،گفت: در حال حاضر در استان تهران سه بیمارستان در بخش فوق تخصصی روان پزشکی کودک و نوجوان در این مورد اعلام همکاری کرده اند.
وی همچنین در پاسخ به واکنش مناسب در مشاهده چنین کودکانی بر تشخیص صلاحیت سرپرستی و تغییر شرایط زندگی بعنوان نیاز مهم‌تر تأکید کرد و افزود: وظیفه ما کمک به تامین نیازهای حیاتی است و مهم این است که ما خسته نشویم و مسیر درست را ادامه دهیم.
