با این که پیش از این گفته شده بود زندانیان می توانند تا مقطع دکترا به تحصیلات خود ادامه دهند اما هفته گذشته از شرکت برخی از آن ها در جلسه کنکور سراسری ممانعت شد.
به گزارش تارنگار حقوق بشر در ایران به نقل از ایران وایر، «واحد خلوصی» یکی از آن ها بود. این فعال حقوق بشری و حق تحصیل بهائیان که در زندان «رجایی شهر» در حبس است، دانشجوی محروم از تحصیلی است که توانسته بود با تلاش خانواده اش، برای شرکت در کنکور سراسری امسال ثبت نام کند.
مسوولان زندان هنگام ثبت نام به او قول و وعده داده بودند که امکان شرکتش در آزمون را فراهم می کنند اما روز امتحان به او اجازه ندادند. واحد خلوصی بعد از کمک به مردم زلزله زده آذربایجان بازداشت و به خاطر تلاش های حقوق بشری و فعالیت در حوزه حقوق بهائیان به پنج سال زندان محکوم شده است.
زندانیان سیاسی و عقیدتی می گویند حفاظت زندان کاری به موبایل یا هیچ وسیله ممنوعه دیگر، حتی مواد مخدر ندارد ولی کتاب ها، یادداشت ها، مدادها و هر چیزی که به نوشتن یا خواندن مربوط می شود را جمع می کنند و با خودشان می برند.
«مهدی محمودیان»، عضو «جبهه مشارکت» و زندانی سابق سیاسی پیش از این در یک نامه از زندان رجایی شهر خطاب به علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی نوشته بود: «برای وارد کردن کتاب چند ماه است نامه نگاری کرده ام اما مواد مخدر هر روز به آسانی وارد زندان می‌شود.»
«مریم»، همسر یکی از زندانیان سیاسی که در سالن ۱۲ این زندان به سر می برد، ماجرای تلاش خود برای ارسال کتاب به زندان «گوهردشت» را برای «ایرانوایر» شرح می دهد: «آخرین باری که برای ملاقات با همسرم رفته بودم، او خواهش کرد دفعه بعد که برای ملاقات می روم، مجموعه داستان های کوتاه “بنی آدم” از “محمود دولت آبادی” و همچین کتاب “جامعه شناسی خودمانیِ” دکتر “حسن نراقی” را برایش ببرم.»
مریم فردای همان روز کتاب ها را تهیه می کند و به ماموران مسوول بررسی کتاب در زندان تحویل می دهد. دو هفته بعد باز هم همسرش اطلاع می دهد کماکان کتاب ها را دریافت نکرده است. یک ماه بعد از تحویل این دو کتاب، از سوی زندان با مریم تماس می گیرند: «گفتند مجاز به تحویل این دو کتاب به زندانی نیستند. توصیه کردند در صورت تمایل، کتاب هایی را تهیه کنم که به مباحث جامعه شناسی نپرداخته باشد، اسم آقای “دولتشاهی”، “احمد شاملو” و “فروغ فرخ‌زاد” روی آن ها نباشد و ترجیحا کتاب غیرسیاسی باشد. آن ها گفتند از تحویل کتاب هایی با کلمات “کودتا” یا “بهار عربی”، “فغان عربی” و هر چیزی که مربوط به دنیای سیاست باشد، معذور هستند. عصبانی شدم و به مامور تحویل کتاب ها گفتم می توانم چند نسخه روزنامه “کیهان” و دو سه “کیهان بچه ها” برای همسرم بفرستم؟ گفت خودشان هر روز کیهان دریافت می کنند.»
محدودیت دریافت کتاب های درسی و جزوه های آموزشی، شرکت در جلسه امتحان کنکور سراسری و حتی داشتن دفتر یاداشت، قلم و خودکار مشکلی است که همیشه زندانیان سیاسی را رنج می دهد و البته گاهی تبدیل به ابزاری برای فشار است. این مساله به زندان های تهران محدود نمی شود.
«صالح» معلم است و به مدت سه سال به علت جرایم مادی در زندان «کارون» اهواز زندانی بوده است. او به «ایرانوایر» می گوید: «آن روزها همه چیز پیدا می شد؛ از هر نوع مخدری که اراده می کردی و پول خریدش را داشتی. اما آن ها به هر بهانه ای، کتاب ها و یاداشت های ما را جمع می کردند و می بردند. کافی بود تحرکی از سوی برخی زندانیان عربی که قائل به تجزیه طلبی بودند، انجام شود یا مثلا کسی را اعدام کنند، بلافاصله می ریختند توی بندها.»
«محمد» یکی از زندانیان ساکن بند ۳۵۰ «اوین» این برخوردها را ناشی از واکنش های فردی و اعمال سلیقه زندانبان ها می داند: «دستور مدونی وجود ندارد. حتی کسی نمی داند این تصمیم از سوی حفاظت سازمان زندان ها گرفته شده یا وزارت اطلاعات؟ به هر حال، گاهی یک باره در طول چند ماه سخت می گیرند و محدودیت های تازه و سختی ایجاد می کنند و بعد هم می بینید برای مدت کوتاهی بی خیال ماجرای کتاب یا شرکت در کنکور می شوند.»
محمد به کارشکنی های مسوولان زندان اوین اشاره می کند: «آن ها دست به یکی می کنند؛ واحد فرهنگی و حفاظت اطلاعات زندان با دادیار دادسرای اوین و دادستانی تهران. اول از لوازم ورزشی و هواخوری شروع شد و به تازگی ورود هرگونه کتاب، مجله و لوازم التحریر برای ادامه تحصیل ممنوع اعلام شده است.»
زندانی های ساکن زندان اوین می گویند کتابخانه این زندان تنوع کمی دارد و اغلب کتاب های موجود در آن جا، کتاب های مذهبی هستند.
اعضای خانواده یک زندانی امنیتی برای ارسال کتاب یا مجلات مدنظر زندانی حتما باید به دادستانی مراجعه و زمان زیادی را صرف گرفتن نوبت ملاقات با دادیار و قانع کردن او کنند. پس از صحبت کردن و قانع کردن دادیار، باید مجوز تحویل کتاب های درسی را از او بگیرند. در این مجوز، نام تک تک کتاب ها قید شده است و مهر تأیید دادستانی را دارد. کتاب را تهیه می کنند و از در پایین زندان که جدا از سالن ملاقات است، به نگهبان و مسوول مربوطه تحویل می دهند. علاوه بر مدت زمانی که برای پیدا کردن و خرید کتاب ها صرف می شود، پروسه دریافت مجوز هم معمولا یک روز کامل اداری وقت می برد.
ملاقات دادیار با خانواده زندانیان سیاسی- امنیتی فقط دوشنبه ها ممکن است. اگر دادیار مرخصی یا جلسه باشد، باید تا هفته آینده صبر کرد. پس از تحویل کتاب ها به زندان، کتاب باید از فیلتر ممیزی داخلی زندان بگذرد. در این مرحله، سلیقه فردی که نظارت می کند، موثر است. در بسیاری موارد حتی کتاب درسی مورد تایید دادستان رد می شود.
آن ها می گویند امکان ادامه تحصیل دانشگاهی در زندان اوین برای دانشگاه آزاد و پیام نور در مقاطع گوناگون وجود دارد اما گاه مانع شرکت برخی از زندانیان در آزمون دانشگاهی می شوند و اجازه داشتن کتاب و جزوه را به آن ها نمی دهند.
علاوه بر این، ورود کتاب های غیر فارسی به بند زندانیان سیاسی ممنوع است. مسوولان زندان نداشتن کارشناس آشنا به زبان انگلیسی برای تایید آن ها را دلیل این محدودیت عنوان می کنند.
به گفته محمد، زندانی ساکن اوین، در تابلوی اعلانات زندان نوشته شده است:« تحویل گرفتن کتاب برای زندانیان منوط به تأیید نام و نویسنده کتاب از سوی زندان است.»
از بهمن ماه سال گذشته زندانیان می بایست در یک روند اداری طولانی، نام کتاب مورد نظر خود و نام نویسنده کتاب را در تقاضانامه ای به ریاست بند هشت زندان اوین ارایه کنند تا تقاضای آن ها مورد رسیدگی قرار بگیرد. البته این تقاضانامه فقط می تواند شامل کتاب های فارسی و دارای مجوز باشد. با این وصف، حتی کتابی که مجوز وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی دارد نیز ممکن است اجازه ورود به زندان را پیدا نکند. زندان خودش وزارت ارشاد دارد.
