گزارشگران بدون مرز در بیانیه‌ای به‌مناسبت هیجدهمین سالگرد قتل‌های زنجیره‌ای روزنامه‌نگاران و روشنفکران در ایران، گفته است که آمران و عاملان این جنایات باید تحت تعقیب قضایی قرار گیرند.
به گزارش تارنگار حقوق بشر در ایران، متن بیانه گزارشگران بدون مرز در پی می آید:
سرکوبِ یادمان
۱۲ آذر ۱۳۹۵ بار دیگر نیروهای انتظامی و امنیتی با خشونت از برگزاری مراسم یادمان قربانیان کشتار زنجیره‌ای روشنفکران و روزنامه‌نگاران مدافع آزادی بیان در پاییز ۱٣٧٧ جلوگیری کردند. کانون نویسندگان ایران* و خانواده قربانیان برگزارکنندگان این گردهم‌آیی بودند. ماموران امنیتی با خشونت شرکت کنندگان را از گورستان امام‌زاده داود دور کرده و شماری از اعضای کانون نویسندگان از میان ناصر زرافشان را با ضرب و شتم بازداشت کردند. بازداشت شدگان پس از چند ساعت و یا در فردای آن‌روز برای برخی، با سپردن وثیقه آزاد شدند.
در آذر ماه ۱٣٧٧، داریوش و پروانه فروهر، چهره‌های برجسته آزادیخواه و منتقد نظام، محمد مختاری ، محمد جعفر پویندهومجید شریف،نویسنده و روزنامه‌نگار، به شکلی ناگوار کشته شدند. سه ماه پیش از این قتل‌ها در ٣ شهریور ماه، پیروز دوانی صاحب امتیاز نشریه پیروز “ناپدید” شده بود، پیکر او تا به امروز پیدا نشده است. این جنایات سیاسی که در ایران به “قتل‌های زنجیره‌ای” مشهور شدند، انزجار افکار عمومی را برانگیخت و واکنش و افشاگری شخصیت‌های ملی و روزنامه‌های اصلاح‌طلب را به همراه داشت. رییس جمهور محمد خاتمی برای روشن شدن حقایق کمیسیون تحقیقی را تشکیل داد. در دی ماه ۱٣٧٧ وزارت اطلاعات با انتشار اطلاعیه‌ای رسما اعلام کرد که “بعضی از ماموران این وزارتخانه در این جنایات دست داشته و ده‌ها تن از آنان دستگیر شده‌اند.” دادگاه متهمان “قتل‌های زنجیره‌ای” به شکل غیر علنی در بهمن ١٣٧٩ برگزار شد خانواده‌های قربانیان این دادگاه را فرمایشی توصیف و از شرکت در آن خودداری کردند. ظاهرا هیجده متهم در رابطه با این پرونده بازداشت شده بودند. بنا بر رأی همان دادگاه از این تعداد سه نفر به اعدام، دوازده نفر به زندان و سه نفر دیگر تبرئه شدند. دادگاه تجدید نظر این حکم را تأیید اما پرونده به دیوان عالی ارجاع گردید. حکم اعدام به ١۵ سال زندان کاهش یافت.
خانواده های قربانیان این کشتار زنجیره‌ای، خواهان مجازات آمران اصلی این جنایات شدند و اعلام کردند که برای دادخواهی به کمیسیون ( شورای) حقوق بشر و کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل و دیگر نهادهای بین‌المللی شکایت کرده‌اند.
حفاظت از آمران کشتار
با آنکه دخالت مقامات عالی‌رتبه در کشتار معلوم شده است، اما هیج اراده ای برای تعقیب قضایی آنها وجود ندارد. سه تن از این افراد مصطفی پور محمدیوزیر دادگستری کنونی، غلامحسین محسنی اژه ای سخنگوی کنونی دستگاه قضایی، و قربانعلی دری نجف‌آبادی، وزیر وقت اطلاعات و سپس دادستان کل کشور هیچگاه از تعقیب قضایی خود نگران نشدند. عاملان کشتار نیز که به حبس‌های از سه تا پانزده سال محکوم شده بودند، امروز همگی آزاد شده‌اند.
یکی از کارکردهای مصونیت از مجازات، بازدارندگی وکلای مستقل در دفاع از قربانیان و خانواده‌های آنهاست. بسیاری از این وکلا خود تحت تعقیب قضایی قرار گرفتند. برنده جایزه صلح نوبل شیرین عبادی، پس از فشارهای قضایی مجبور به پذیرش تبعید شد. محمد سیف‌زاده و عبدالفتاح سلطانی دو وکیل دیگر بازداشت، محاکمه و زندانی شدند. عبدالفتاح سلطانی همچنان در زندان بسر می‌برد.
ناصر زرافشان وکیل برجسته خانواده‌های قربانیان نیز به اتهام “افشای اسرار دولتی” به پنج سال زندان محکوم و زندانی شد. وی در این باره می‌گوید « این پرونده به راستی پیگیری نشد، جنانکه پیشتر گفته‌ام برای نرسیدن به سطح تصمیم‌گیری پرونده از اول سلاخی شد. نویسنده و روزنامه‌نگار و در اصل کار حرفه‌ای فکری کار مخفی نیست، به آزادی و امنیت نیاز دارند. پیام این کشتار روشن بود: ارعاب تفکر،ساکت شوید. و امروز مصونیت از مجازات برای این جنایات پیامد همان پیام است.
با همه فشارها، احضارها قضایی و تهدید‌ها، پرستو فروهر هنرمند و نویسنده، که در آلمان اقامت دارد، هر سال برای برگزاری مراسم یادمان پدر و مادرش داریوش و پروانه فروهر به تهران می‌رود. و چون هرسال ماموران امینتی مانع برگزاری این مراسم می‌شوند. او می‌گوید :
«قربانیان جنایت‌های سیاسی، آنان که به جرم دگراندیشی کشته شده‌اند و دادخواهی‌شان به سرانجام نرسیده، مردگانی هستند که خاکسپاری‌شان ناتمام مانده است. دادخواهی نه جدول زمان‌بندی می‌پذیرد که بتوان به بعدها موکولش کرد و نه در سیر حوادث از حقانیت آن کاسته می شود.» وی همچنان در انتظار اقدامی از سوی کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل است، که تا کنون به درخواست خانواده‌ها پاسخی نداده است.
تا امروز پرونده هیچ کدام از روزنامه‌نگاران کشته شده در ایران چون ناشر و روزنامه‌نگار ابراهیم زال زاده، ناپدید و سپس به قتل رسیده در سال ۱۳۷۶، عکاس خبرنگار زهرا کاظمی، کشته شده در زندان اوین و در هنگام بازجویی در سال ١٣٨٢، خبرنگار آژانس فرات، آیفر سرچه، کشته شده در مرزترکیه در سال ١٣٨۴، وبلاگ‌نویس جوان امیدرضا میرصیافی، کشته شده در زندان اوین در سال ١٣٨٧ ، علیرضا افتخاری روزنامه‌نگار سابق روزنامه ابرار اقتصادی، کشته شده به هنگام تظاهرات های اعتراضی در سال ١٣٨٨ ، هاله سحابیروزنامه‌نگار و فعال حقوق زنان، کشته شده در مراسم خاک سپاری پدرش عزت‌الله سحابی، هدی صابر روزنامه‌نگار نشریه ایران فردا، کشته شده در زندان اوین در خرداد ١٣٩٠ و وبلاگ نویس ستار بهشتی، کشته شده در بازداشتگاه پلیس فتا در سال ١٣٩١، به شکل جدی بررسی نشده‌اند و آمران و عاملان قتل از مجازات مصون مانده‌اند.
ایران. در رده‌بندی جهانی آزادی مطبوعات گزارشگران بدون مرز از میان ١٨٠ کشور جهان در رده ١۶٩ قرار دارد.
