فعالان حقوق کودکان در ایران می‌گویند آمارهای غیررسمی حاکی از وجود هفت میلیون کودک کار٬ سه میلیون و ۲۰۰ هزار کودک ترک تحصیل کرده و استفاده از تعداد قابل توجهی کودک در ایران به منظور خرید و فروش مواد مخدر است.
به گزارش تارنگار حقوق بشر در ایران، روز دوشنبه ۲۲ خرداد سارا رضایی٬ عضو «جمعیت امام علی» به ایسنا گفت که براساس آمارهای رسمی٬ دو میلیون کودک کار در ایران وجود دارد اما آمارهای غیررسمی تعداد کودکان کار را هفت میلیون تن اعلام کرده است.
وی اضافه کرد که ۵۰ درصد کودکان کار «کودکان مهاجر از کشورهای افغانستان و پاکستان» هستند.
خانم رضایی متوسط سن این کودکان را ۱۰ تا ۱۵ سال اعلام کرد و افزود: شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد «کودکان زیر پنج سال و حتی نوزاد هم درگیر کار اجباری شده‌اند.»
این عضو «جمعیت امام علی» همچنین وضعیت زندگی کودکان کار در برخی محلات کلان شهرهای ایران را «ناگوار» توصیف کرد و گفت: در استان سیستان و بلوچستان٬ کودکان «در سطح شهر قرص‌های روان گردان، ترامادول و … می‌فروشند و این مسئله به صورت نوعی هنجار در آمده است.»
خانم رضایی به وجود مغازه‌هایی در این استان اشاره کرد که نوجوان‌ها در آنها «ناس، پان، شیشه و کراک می‌فروشند که خود کودکان نیز به نوعی آلوده» شده‌اند و افزود: «برای حمل مواد مخدر هم از این کودکان در سایر شهرهای» استان سیستان و بلوچستان استفاده می‌شود.
به گفته وی، کودکان «مواد را قورت می‌دهند و از مرز که رد می‌شوند مواد را دفع می‌کنند که تعداد زیادی از این کودکان در اثر این مسئله جان خود را از دست داده‌اند.»
در این گزارش به تعداد این کودکان اشاره نشده است.
سوسن مازیارفر٬ دیگر عضو «جمعیت امام علی» نیز درباره وضعیت کودکان «زباله‌گرد» در برخی استان‌های ایران گفت که میانگین سنی این کودکان ۱۲ سال است.
وی اضافه کرد:۴۱ درصد این کودکان بی‌سواد هستند و ۳۷ درصد آنها نیز به خاطر «کار» ترک تحصیل کرده‌اند.
آن‌طور که این فعال مدنی گفته، بیش از ۵۰ درصد این کودکان در مراکز جمع آوری زباله زندگی می‌کنند که منشا بسیاری از بیماری‌های کودکان است.
خانم مازیارفر از وجود کودکانی خبر داد که صورت و انگشتان دست و پای آنها توسط «موش‌‌های» موجود در این مراکز جویده و زخم شده است.
ثریا عزیزپناه٬ عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان هم آماری به نقل از مرکز پژوهش‌های مجلس بیان کرد که به نوشته ایسنا، نشان از ترک تحصیل سه میلیون و ۲۰۰ هزار کودک در ایران دارد.
او گفت: شرایط اقتصادی کودکان کار در ایران بهبودی نیافته و «مشکلات معیشتی» خانواده‌های آنها نیز همچنان به قوت خود باقی مانده است.
این فعال مدنی در بخش دیگری از سخنان خود بلاتکلیف ماندن «لایحه حمایت از حقوق کودکان» در مجلس انتقاد کرد و خواستار رسیدگی به این موضوع شد.
رادیو فردا در این خصوص نوشته است؛ کودکان کار به کودکانی گفته می‌شود که به صورت مداوم و پایدار به خدمت گرفته می‌شوند که این امر آنها را در بیشتر اوقات از رفتن به مدرسه بی‌بهره می‌سازد و سلامت روحی و جسمی آنها را تهدید می‌کند.
براساس گزارش‌‌های متعدد در ایران، تعداد کودکان کار به دلایل گوناگون رو به افزایش است اما آمار دقیقی در مورد آنها وجود ندارد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد بسیاری از کودکان در خانواده به کار گرفته شده و از سن ۴ تا ۱۷سالگی به عنوان بازوی فعال خانواده، انواع مسئولیت از نگهداری از خواهر و برادرهای کوچک‌تر تا کار بر روی زمین زراعی را می‌پذیرند.
ایران از سالهای پیش برای حذف کار نوجوانان مقررات تازه‌ای وضع کرده و بر اساس آن، ۲۳ نوع شغل برای افراد ۱۵ تا ۱۸ سالهای که با عملیاتی نظیر جوشکاری و کار با وسایل با ارتعاش بالا سرو کار دارند، ممنوع شده است.
بر اساس این قانون، استفاده از کودکان و نوجوانان در حفر قنات، کار در دامداری‌ها، کشتارگاه‌ها، کارگاه‌های قالی‌بافی و زیلوبافی، کوره‌پزخانه‌ها و نانوایی‌ها هم ممنوع است.
تجاوز به این گروه از کودکان در محیط‌های کاری نیز از جمله مسائلی است که به گفته شماری از کارشناسان آسیب های اجتماعی، به خاطر شرایط خاص رسانه‌ای و فرهنگی موجود، کمتر به آن پرداخته شده است.
