مردم کردستان در اعتراض به احتمال نابودی چشمه تاریخی “کانی بل” اعتصاب غذا کرده اند.
مهتاب جودکی در روزنامه وقایع اتفاقیه در گزارشی به اعتراض مردم و عدم توجه دولت به مطالبه آنها پرداخته است.
متن کامل این گزارش به شرح زیر است:
کانی بل باید بماند و برای نجاتش از غرق‌شدن در سد داریان، ۱۰ نفر دست به اعتصاب غذا زده‌اند. اهالی هر چه نامه نوشتند و طومار امضا کردند کسی به فریاد چشمه بل نرسید، تا اینکه هفت روز پیش یکی‌یکی دست به اعتصاب زدند، بلکه صدای چشمه تاریخی کردستان شنیده شود. آبگیری کامل سد داریان، چشمه کانی بل را که در ۵۰ متری آن جا گرفته غرق خواهد کرد. اعتراضات مدنی نسبت به آبگیری این سد کم نبوده: حضور دو هزار نفر از مردم سرِ چشمه، نامه ۳۰۰۰ نفر از اهالی به رئیس جمهوری، نامه‌نگاری استاندار کردستان، پیگیری نمایندگان مردم کردستان در مجلس شورای اسلامی، جنبش امضای تصویری «کانی بل را غرق نکنید» و فعالیت کمپینی برای نجات چشمه. اما دوم آذر بودکه با وجود مخالفت مردم نسبت به آبگیری این سد که نفس چشمه را حبس می‌کند، خبر آبگیری داریان در روستاهای اطراف پیچید و طولی نکشید که آبگیری ناگهانی سد رقم خورد، چنان‌که نه فرماندار و استاندار کردستان در مراسم افتتاحش حضور یافتند و نه وزیر نیرو خبردار شد، همان زمان این حرف دهان به دهان پخش شد که «سازه‌ای که برای نجات چشمه بل ساخته بودند ترک خورده، آب چشمه نشت کرده و آبگیری را آغازکرده‌اند تا مبادا کسی از شکست پروژه نجات چشمه بل – که کارفرمای پروژه داریان ساخته بود- خبردار شود و جلوی بهره‌برداری از سد را بگیرد».
دهن‌کجی به اعتراضات
اعتصابات از ۱۱ آذر شروع شد و هر روز کسی به جمع اعتصاب‌کنندگان پیوست.این نخستین بار است که در تاریخ اعتراضات نسبت به مسائل زیست محیطی در ایران، برای نجات یک چشمه عده‌ای دست به اعتصاب غذا می‌زنند و از جان خود برای حفظ میراث طبیعی می‌گذرند. آن‌طورکه شیخ مختار هاشمی، سرپرست گروه نجات‌بخشی «کانی بل» که دکترای عمران و مدیریت منابع آب را از دانشگاه نیوکاسل انگلستان گرفته، می‌گوید: هدف از اعتصاب این بوده مسئولانی که پیش از این متوجه نامه‌ها و طومارها نبودند، خواسته مردم را بشنوند و پاسخگو باشند. «تعجب کردیم که چطور با وجود این همه اعتراض و حتی ارسال نامه به رئیس‌جمهوری، با چنین شتابی سد را آبگیری کردند، انگار که دهن‌کجی است به تمام این مخالفت‌ها». او با درخواست اعتراض دیگر اعضای کمپین مخالفت کرده و می‌گوید: اعتصاب غذای این افراد حرکتی خودجوش بوده و نه برنامه‌ای از پیش تعیین‌شده. «آنها با میل خودشان دست به این کار زده‌اند و دلیل کارشان چیزی نیست جز سکوت مسئولان در برابر درخواست‌های مردمی، طومارها و نامه‌ها به هدف نجات چشمه است. هرچند من بیشتر از هر چیز نگران سلامتی آنها هستم و به عنوان سرپرست گروه نجات‌بخشی درخواست کرده‌ام اعتصاب را بشکنند. آنها البته در منازل خود هستند و جایی تحصن نکرده‌اند. فعالیت مدنی مخالفان ساخت سد داریان، شکل تازه‌ای به خود گرفته، اما فعالان کمپین هم از برچسب‌زدن دیگران در امان نمانده‌اند. سرپرست گروه نجات‌بخشی «کانی بل» می‌گوید که این اعتراضات سیاسی نیست و فقط تلاشی است برای نجات سرمایه های کشورمان.
پیام شما را شنیدیم
روزهای گذشته پژمان سبحانی، دروازه‌بان تیم فوتبال شهرداری سنندج هم که با این اعتراضات همراهی کرده بود، بعد از ۳۶ ساعت، اعتصاب غذای خود را شکست. او در‌این‌باره نوشت: «من عضو کمپین نجات‌بخشی چشمه بل نبودم و بدون خط‌گرفتن از هیچ شخصی برای ادای دین خود نسبت به سرزمینم و وطنم، وظیفه دانستم دست به اعتصاب بزنم و اکنون پس از گذشت ۳۶ ساعت اعتصاب غذای خود را پایان خواهم داد. به امید روزی که کانی بل‌ها در سرزمینم غرق نشوند».پس از گذشت یک هفته از اعتصاب غذای معترضان، فراخوانی داده شد تا طبق خواسته سرپرست گروه اعتصاب پایان بگیرد. در بخش‌هایی از این نامه آورده شده: «دوستان بزرگوار و دلسوز کردستان، دیار خوبان، تاریخ و آیندگان هیچ‌گاه فداکاری و احساس مسئولیت شما را فراموش نخواهند کرد. ما فعالان مدنی و حافظان محیط زیست، سلامت و تندرستی شما عزیزان را خواستاریم. پیام شما را از جان و دل شنیده‌ایم. مسئولان هم نیک شنیده‌اند. اکنون اگر با مردمان باشند به درخواست شما و همه دوستداران کانی بل پاسخی شایسته خواهند داد. خاضعانه از شما تقاضامندیم که به اعتصاب غذای خود پایان دهید». فراخوان پایان‌دادن اعتصاب خودجوش مردم کردستان و کرمانشاه به امضای ۵۸۰ نفر از نخبگان، فعالان مدنی و سیاستمداران رسیده و یکی از نمایندگان مجلس ششم هم تقاضای شکستن این اعتصاب را داشته است.
جلال جلالی زاده، نماینده دوره ششم مجلس در نامه‌اش، کانی بل و روستای تاریخی هجیج را یکی از بهترین نعمت‌های خداوندی و مهم‌ترین منبع مایه حیات در منطقه محروم اورامان معرفی کرده و گفته: «این نعمت امروز به خاطر بی‌کسی و مظلومیت، مورد قهر قدرناشناسان قرار گرفت و طعمه بی‌تدبیری شد. در مجلس ششم این طرح با مخالفت بنده و مهندس ادب آغاز نشد، اما بعد از ما متأسفانه بدون مانعی آغاز شد و علی‌رغم عدم توجیه اقتصادی، گویی با لجاجت و رقابت علی‌رغم مخالفت‌های زیاد مردم منطقه و فعالان مدنی تکمیل شد، اما عده‌ای از انسان‌های مخلص ودلسوز همچنان درپیگیری خود پافشاری می‌کنند که منجر به اعتصاب غذا، ضعف و بیماری آنان شده است. این‌جانب ضمن تقبیح توجه‌نکردن مسئولان به خواسته‌های برحق مردم منطقه، از این فعالان مردمی و دلسوز می‌خواهم به اعتصاب خود پایان دهند که هم مردم و هم تاریخ کردستان فداکاری آنان را ثبت خواهند کرد».انجمن سبز چیا هم به عنوان یک سازمان مردم‌نهاد محیط زیستی، در آخرین بیانیه خود اعتصاب دوستداران محیط زیست،درباره آبگیری سد داریان را برحق دانسته و آورده که «سد داریان ازجمله سدهایی است که باتوجه به بالاترین اثرات تخریبی در زمینه‌های مختلف زیستی، فرهنگی و اجتماعی، با بی‌توجهی کامل به نظر و اعتراض کارشناسان و فعالان محیط زیستی و دوستداران فرهنگی و اجتماعی اکوسیستم اطراف آن، از جمله حساسیت بسیار بالا بر روی «کانی بل»، به مرحله آبگیری رسید.».کمپین مردمی نجات چشمه بل هم در آخرین اطلاعیه خود درباره آبگیری نابه‌هنگام داریان نوشته است: «مسئولین وزارت نیرو و در رأس آنها، جناب وزیر باید پاسخگو باشند که این چه شیوه‌‌ای برای حکمرانی آب کشور است که وزارت نیرو و مقامات بلندپایه آن، از آبگیری پرحاشیه‌ترین سد غرب کشور، بی‌اطلاع هستند؟».
مردم هوای چشمه را دارند
«خوشحالم که فرهنگ فعالیت مدنی در میان مردم جا افتاده، اعتراضی که با سکوت و ادب همراه است و هرگز به اغتشاش کشیده نخواهد شد و درعین‌حال تأثیر‌گذار است». سرپرست گروه نجات‌بخشی «کانی بل»، نسبت به فعالیت‌های مردمی و سر‌انجام اعتراضات برای نجات چشمه تاریخی بل خوشبین است و می‌گوید: «فعالیت‌های مردم برای حمایت از کانی بل، مهم‌ترین چشمه آب در استان‌های کردستان و کرمانشاه ادامه دارد. مردم نسبت به گذشته دغدغه بیشتری به محیط اطراف و سرزمین خود پیدا کرده‌اند. ما به آینده چشمه بل امیدواریم؛ چرا که مردم هوای چشمه را دارند و حمایت آنها یعنی امید. من به آینده خوشبینم. حمایت‌ها آن‌قدر زیاد بود که باورش سخت است».اهالی کردستان چشمه بل را سرمایه همه مردم می‌دانند. چشمه‌ای در دو کیلومتری روستای تاریخی هجیج، (شهرستان پاوه) و در فاصله کمی از رودخانه سیروان با آبی گوارا که نام «خدای آب» را دارد، چشمه‌ای که جان اهالی به جاری‌بودنش بسته است و داریان بلای جانش شده.
