ازدواج کودکان؛ بیراهه‌ای که به تباهی ختم می‌شود

ازدواج‌های زودرس و نامطلوب که از روی اجبار یا از سر ناچاری انجام می‌شود به‌مثابه از چاله به چاه افتادن است، بیراهه‌ای که به تباهی ختم می‌شود و هزینه‌های گزاف بی‌توجهی نسبت به این مسئله بر دوش تمام افراد جامعه خواهد بود.

به گزارش تارنگار حقوق بشر در ایران، ایسنا در گزارشی نوشت: ساعت، هفت صبح یک روز پاییزی دریکی از شهرهای سوادکوه را نشان می‌داد که دخترک دست در دست مادر به‌سوی مدرسه می‌رفت، تا اینجای قصه، دخترک باید به مدرسه می‌رفت و مانند همه هم‌سالانش برای آینده‌ای روشن نقشه می‌کشید اما غافل از اینکه نقشه‌ای دیگر برای زندگی او کشیده بودند.

دختر دانش‌آموزی که با ۱۳ سال سن به ازدواج پسری ۲۸ ساله درآمده بود وقتی در سن ۱۵–۱۶ سالگی به دلیل مشکلات تصمیم به طلاق گرفت درراه مدرسه قربانی خشم همسرش شد و تیغ تیز انتقام قلب او را درید. دخترک جان خود را از دست داد اما ریشه‌یابی این حادثه می‌تواند جان بسیاری از همسالان این دخترک سیاه‌بخت را نجات دهد.

ازدواج‌های زودهنگام از گذشته تاکنون گریبان گیر استان مازندران بوده است، خصوصاً در روستاهای استان این امر پدیده‌ای شایع است که عواقب آن دختران زیادی را در سکوت قربانی کرده است.

همان‌طور که ازدواج به هنگام می‌تواند موجب رشد و تعالی شخص شود، ازدواج زودهنگام نیز می‌تواند اثرات ناگوار بر کودکان خصوصاً دختران بگذارد و همچنین می‌تواند پیامدهای منفی فراوانی بر خانواده‌ها و جامعه داشته باشد که بعضاً هیچ‌گاه رفع نمی‌شود.

تصویر دختری معصوم که در نوجوانی به قتل می‌رسد؛ تصویری ناخوشایند از یک آسیب اجتماعی است.

ازدواج‌های زودرس و نامطلوب که از روی اجبار یا از سر ناچاری انجام می‌شود به‌مثابه از چاله به چاه افتادن است، بیراهه‌ای که به تباهی ختم می‌شود و هزینه‌های گزاف بی‌توجهی نسبت به این مسئله بر دوش تمام افراد جامعه خواهد بود.

موفقیت یا شکست ازدواج؛ این پیوند مقدس می‌تواند بر جامعه تأثیر بگذارد، درگذشته بر اساس سنت‌ها و اعتقادات دینی، بزرگ‌ترها فرزندان خود را از سنین نوجوانی برای تشکیل خانواده یاری می‌رساندند، اما با گذر از جامعه سنتی به جامعه نیمه مدرن در کشور و به‌تبع آن تغییر کارکرد خانواده و انتظارات هر فرد، ازدواج کودکان معضلاتی را به وجود آورده است.

باید گفت معضل ازدواج زودهنگام صرفاً یک معضل فردی و خانوادگی نیست بلکه به دلیل پیامدهای زیان‌بار اجتماعی آن، مسئله مربوط به‌کل جامعه تلقی می‌گردد و راه‌حل اجتماعی نیز می‌طلبد.

میلاد قربانی کارشناس مشاوره در خصوص مسئله ازدواج زودهنگام گفت: بر اساس اعلامیه سازمان ملل ازدواج کودکان در سن کمتر از ۱۸ سال ازدواج زودهنگام تلقی می‌شود البته این امر بسته به نوع فرهنگ جامع و شرایط حاکم بر آن متغیر است، اگر بخواهیم بر طبق فرهنگ حاکم بر کشور این امر را در استان مازندران بررسی کنیم در جامع امروزی ازدواج در سن ۱۸–۱۵ سالگی ازدواج‌های زودهنگام تلقی می‌شود.

وی افزود: ازدواج‌های زودهنگام معمولاً در جوامع که دارای سطح پایین فرهنگی‌اند صورت می‌گیرد و بسیاری از خانواده‌ها به دلیل آداب‌ورسوم و نگرش جامعه به دختران این کار را صورت می‌دهند؛ همواره بین سطح تحصیلات، نوع درآمد خانواده و اینکه در چه سطحی از اجتماع قرار دارند و ازدواج‌های زودهنگام رابطه مستقیم وجود دارد و اکثر قربانیان ازدواج‌های زودهنگام، غالباً جنس مؤنث هستند.

قربانی گفت: معمولاً دخترانی که تحصیلات کمتر و ازلحاظ سطح اجتماعی خانواده در سطح پایین جامعه قرار دارند خانواده‌هایشان دچار فقر شدید هستند و به دلیل این امر زودتر از سایر دختران ازدواج می‌کنند زیرا این والدین بودن دختران را هزینه و بار اضافی بر هزینه خانوار می‌دانند.

وی تصریح کرد: شکست عاطفی و طلاق در این نوع ازدواج‌ها بالاترین آمارها را در میان ازدواج‌های دیگر دارد.

کارشناس مشاوره یادآور شد: به دلیل نرسیدن طرفین به بلوغ فکری در این نوع ازدواج‌ها انتظارات طرفین از هم زیاد شده و نمی‌توانند به درک درستی از زندگی برسند.

وی افزود: این افراد به دلیل نداشتن مهارت‌های اجتماعی، سواد کافی از زندگی زناشویی به‌سوی ناسازگاری و طلاق و همچنین دیگر خواهی سوق داده می‌شود، نه تنها خود و همسرشان بلکه به‌تبع آن فرزندان آنان نیز دچار آزار و آسیب‌های روانی و اجتماعی خواهند شد.

قربانی ابراز کرد: در ازدواج زودهنگام هیچ هدف و تدبیری وجود ندارد و باعث می‌شود چرخه‌ای از آسیب به وجود آید.

وی گفت: مهم‌ترین عامل ازدواج‌های زودهنگام در جوامع امروزی چشم‌وهم‌چشمی خانواده‌ها و ترس از فساد و اینکه دختر مجرد در خانه بماند درحالی‌که هم‌سالانش ازدواج‌کرده‌اند بیان می‌شود.

کارشناس مشاوره خاطرنشان کرد: هرچند ازدواج‌های دیرهنگام پیامدهای منفی زیادی به بار می‌آورد، اما باید گفت ازدواج‌های زودهنگام نیز آسیب‌های زیادی را بخصوص به دختران وارد می‌سازد و پیامدهای منفی آن کمتر از ازدواج‌های دیرهنگام نیست.

وی گفت: سنین بین ۲۰–۲۴ سال بهترین زمان برای ازدواج است اما بازهم بسته به بلوغ فکری، جسمی و هدف فرد از ازدواج در هر جامعه‌ای بازه این امر متفاوت خواهد بود.

سمیه زمانی روانشناس نیز در خصوص پیامدهای روانی و اجتماعی ازدواج‌های زودهنگام گفت: دخترانی که زودتر از عرف اجتماعی ازدواج می‌کنند پس از آگاهی از حقوق خانوادگی و اجتماعی ازدست‌رفته خود برای تغییر موقعیت فعلی تلاش می‌کنند اما حس سرخوردگی و عقده‌های دوران کودکی مانعی برای انجام این کار می‌شود.

وی افزود: در دوره نوجوانی بلوغ کامل اتفاق نمی‌افتد درنتیجه افراد آمادگی کامل برای ازدواج را ندارند.

زمانی تصریح کرد: زوج کم سن و سال مجبور است مسئولیت‌های سنگین را به دوش بکشد که همین امر باعث بروز افسردگی و بلوغ زودرس می‌شود.

این روانشناس گفت: این‌گونه ازدواج‌ها شانس طلایی فراغت را از کودکان می‌گیرند، کودکی که تا دیروز در کنار خانواده و همسالان کودکی را تجربه می‌کرد به ناگاه وارد زندگی زناشویی می‌شود و با بارداری نابهنگام از رشد جسمی؛ روحی و فکری بازمی‌ماند.

وی افزود: عوارض روحی و روانی ازدواج‌های زودهنگام گاه ممکن است تا پایان عمر با فرد بماند.

زمانی اظهار کرد: افسردگی، طلاق، شکست‌های عاطفی و پیری زودرس از پیامدهای ازدواج زودهنگام در کودکان است؛ زمانی بلوغ زودرس و ازدواج زودهنگام را در برخی کودکان که استعداد تحصیلی بالایی دارند به‌ویژه دختران مانعی برای رشد آموزشی و درنهایت سرخوردگی و ایجاد عقده حقارت در این نوجوانان دانست.

وی خاطرنشان کرد: با آگاهی و اطلاع‌رسانی و آموزش‌های درست به والدین خصوصاً در مناطق محروم و روستاها درباره پیامدها و عواقب ازدواج زودهنگام می‌توان وقوع ازدواج‌های زودهنگام را کاهش داد.

ندا اصغر زاده متخصص زنان و زایمان نیز در خصوص بارداری در ازدواج‌های زودهنگام گفت: سنین باروری زیر ۱۹ سال و بالای ۳۵ سال معمولاً بارداری پرخطر نامیده می‌شوند.

وی تصریح کرد: به دلیل پدیده بلوغ، بارداری این افراد دچار مخاطرات جدی می‌شود و بروز رفتارهای جنسی پرخطر در این دوران احتمال وقوع بیماری ایدز در این نوع ازدواج‌ها را افزایش می‌دهد.

وی افزود: بیماری‌های مقاربتی و سقط‌جنین و تا درصدی مرگ مادر در دوران نوجوانی به دلیل عدم تحمل شرایط بارداری از پیامدهای فیزیکی و جسمی ازدواج‌های زودرس است.

والدین باید به خاطر داشته باشند ازدواج‌های زودهنگام چه‌بسا بیشتر از ازدواج‌های دیرهنگام بر روح و روان و جسم فرزندانشان آسیب وارد می‌سازد؛ آسیب‌هایی که گاها تا پایان عمر فرد را درگیر خود می‌کند و فرد تعامل عادی خود را با محیط طبیعی، همسالان و خانواده از دست می‌دهد؛ بارداری زودرس برای کودکی که خود هنوز کودکی‌های درونی و بیرونی‌اش فروکش نکرده مانند سمی است که ذره جسم جان کودک را به تحلیل می‌برد و چنین شخصی نمی‌تواند مادر خوبی برای فرزندش باشد.

محرومیت‌های تحصیلی و به عهده گرفتن مسئولیت‌های که فراتر از توان زوجین کم سن و سال است منجر به بروز خشونت می‌شود. باید جلوی وقوع ازدواج‌های عرفی در سن پایین گرفته شود هرچند طبق قانون کودکان زیر ۱۳ سال نباید مجوز ازدواج دریافت کنند اما هستند دفترخانه‌هایی که پول بیشتر را دستمایه نقض قانون می‌کنند و ادعایشان جلوگیری از فساد در جامعه است.

اگر آموزش‌های لازم به والدین ارائه شود و جلوی ازدواج‌های سنین پایین در جامعه به جد گرفته شود و برای آن مجازات‌های سنگین در نظر گرفته شود دیگر شاهد این معضل نخواهیم بود.