بند هفت زندان اوین متشکل از هشت سالن، یکی از بندهای بدنام این زندان است که زندانیان عمدتا با جرایم مالی در آن نگهداری میشوند اما دستکم ۵۵ زندانی سیاسی-امنیتی در کنار زندانیان معتاد به مواد مخدر و جرایم مالی برخلاف اصل تفکیک جرائم در وضعیتی بسیار نامناسب حبس‌های طولانی مدت خود را طی می‌کنند. در این بند حداقل ۳۰ زندانی مبتلا به ایدز وجود دارد. گزارش پیش رو شرح وضعیت این بند بر اساس مصاحبه با شاهدان عینی است.
به گزارش تارنگار حقوق بشر در ایران به نقل از فعالان حقوق بشر، بند هفت زندان اوین از هشت بخش شامل سالن یک محل نگهداری زندانیان مالی و مواد مخدر (زیرزمین)، سالن دو محل نگهداری زندانیان مالی و زندانیان خیاط شاغل در زندان، سالن ۳، ۴، ۵ و ۶ محل نگهداری زندانیان مالی، سالن ۷ محل نگهداری زندانیان مالی و زندانیانی که در بخش تاسیسات بند ۷ کار می کنند و سالن ۱۲ (زیرزمین) محل نگهداری زندانیان سیاسی-امنیتی و زندانیان مالی با اتهامات جعل و کلاهبرداری است.
در گزارش پیش رو موقعیت‌مکانی بند هفت زندان اوین و وضعیت بهداشتی، تغذیه، مدیریت، اسکان زندانیان، استعمال مواد مخدر و وضعیت پزشکی آن مورد بررسی قرار می گیرد.
موقعیت مکانی
توضیح تصویر نقشه هوایی فوق:
شماره ۱ – هواخوری سالن دو
شماره ۲– حیاط بخش فرهنگی و هواخوری سالن جهاد
شماره ۳ – هواخوری سالن یک
شماره ۴ – هواخوری مشترک سالن‌های سه و پنج
شماره ۵ – هواخوری سالن شش
شماره ۶– هواخوری سالن چهار
شماره ۷ – هواخوری سالن دوازده که زندانیان سیاسی-امنیتی در آن نگهداری میشوند. بسیار باریک (دو در دوازده متر) و محدود بوده و بخشی از آن برای ظرفشویی استفاده میشود. به دلیل بلندی دیوارها آفتابگیر نیست.
وضعیت بهداشتی
در این بند آب‌گرم معمولا دچار مشکل میشود، به طور مثال در تعطیلات نوروز سال‌جاری آب‌گرم کاملا قطع بوده است. این موضوع در هوای سرد یک مشکل آزار دهنده و جدی برای زندانیان از منظر حفظ بهداشت فردی و شتشو میشود.
سالن‌های یک و دوازده این بند به دلیل قرار گرفتن در طبقه زیر زمین و وجود رطوبت باعث بروز ناراحتی های مفصلی از جمله درد در ناحیه دست و پا در زندانیان میشود. باید توجه کرد سالن ۱۲ با این شرایط از محدودترین هواخوری بدون وجود نور آفتاب برخوردار است.
سالن ۱۲ دارای ۵ دستشویی کوچک و معمولا یکی از آنها خراب است. در قسمتی از همان هواخوری محدود ظرفشویی قرار دارد و زندانیان مجبورند در فصول گرم و سرد سال از همان ظرفشویی برای شستن ظروف غذا و لباسهای خود استفاده کنند.
در همین هواخوری محدود سالن ۱۲ سه حلقه چاه آب فاضلاب با درب باز به قطر تقریبا ۸۰ سانتیمتر وجود دارد که حشرات موذی از قبیل ساس، سوسک و موش از آن بیرون می‌آیند.
در فصول گرم، گزش ساس‌ها این زندانیان امنیتی-سیاسی را آزرده و آسایش را از آن ها سلب می کند. موش ها و سوسکها نیز از هوا خوری وارد سالن و یا داخل سقف کاذب راهرو و بعضا اتاق‌ها می شوند.
وجود فضولات پرندگان و عدم آفتاب به دلیل وجود دیوارهای بلند از دیگر مشکلات بهداشتی است که زندانیان حتی نمی‌توانند لباس هایشان را خشک کنند.
تغذیه
غذای این بند به شدت بی‌کیفیت و نامناسب و غیربهداشتی گزارش می شود، به طوری‌که همیشه به جای گوشت از سویا نوع کنجاله دامی در غذاها استفاده میشود. در غذاهای پخت زندان بعضا شن و ماسه و حتی فضولات موش وجود دارد. آشپزخانه سالن ۱۲ این بند بسیار کوچک بوده و به‌دلیل عدم وجود امکانات کافی، پخت غذا توسط خود زندانیان با دشواری روبروست.
طبق آیین نامه سازمان زندان‌ها، زندان موظف است بین زندانیان هر هفته میوه و سبزیجات توزیع کند با اینحال در اوین چنین اقدامی صورت نمی گیرد، مسئولین زندان می‌گویند بودجه ای برای اینکار نداریم.
آقای علی‌اشرف رشیدی رئیس زندان اوین به زندانیان معترض گفته است بودجه روزانه این نهاد برای تامین غذای هر زندانی به اندازه یک ساندویچ فلافل است و ما باید با همین بودجه به شما صبحانه، نهار و شام بدهیم.
مدیریت
رئیس بند هفت زندان اوین «روح الله توسلی» است و آقایان «مرادی و قبادی» مسئولین حفاظت اطلاعات این بند هستند.
سالن های این بند توسط خود زندانیان و به اصطلاح توسط «وکیل بند» اداره میشود اما این موضوع در سالن ۱۲ به دلیل عدم رعایت قانون تفکیک زندانیان مشکل‌ساز است چرا که وکیل بندهای مورد تایید این سالن از بین زندانیان مالی با جرایم جعل و کلاهبرداری بوده و بعضا در هماهنگی با مسئولین بند هفت موجب آزار و اذیت زندانیان سیاسی-امنیتی میشوند.
زندانیان مورد اشاره باور دارند وکیل بند منتخب و مورد تایید حفاظت بند تمامی کارهای آنها را گزارش می کند. به مواردی از این آزارها در بخش مشکلات زندانیان سیاسی-امنیتی اشاره خواهد شد.
سازماندهی زندانیان
اسکان و سازماندهی زندانیان در کل بر خلاف آیین نامه سازمان زندان‌ها بوده و اصل تفکیک جرائم انجام نمیشود.
استعمال مواد مخدر
زندانیان مالی معتاد به مواد مخدر در بند ۷ در سالن ۱ در مجاورت سالن زندانیان سیاسی-امنیتی نگهداری میشوند و به طور مداوم از «شربت متادون» تجویزی مسئولین بهداری استفاده می‌کنند. وضعیت سالن یک به شدت نامناسب و آلوده گزارش میشود.
وضعیت پزشکی
به گفته مسئول «کلینیک مثلثی» بهداری بند ۷، دستکم ۳۰ زندانی مبتلا به ایدز در این بند وجود دارد هر چند این تعداد صرفا کسانی هستند که داوطلبانه تست بیماری ایدز را انجام داده اند.
در این بند وضعیت رسیدگی پزشکی بسیار نامناسب بوده و پزشک مخصوص سالن ۱۲ آقای «جعفرنژاد» همواره از اعزام بیماران نیازمند رسیدگی پزشکی بخصوص زندانیان سیاسی-امنیتی به مراکز درمانی خارج زندان سر باز می‌زند و تنها در صورتی‌که این زندانیان دست به اعتصاب غذا بزنند و یا خبر وضعیت نامناسب سلامتی آنان در رسانه ها منتشر شود اقدام به اینکار می کند.
روانپزشک این بند «دکتر رحمانی» است که به گفته زندانیان به طور بی‌رویه‌ای داروهای اعصاب برای زندانیان تجویز می کند. این روند در درازمدت باعث بروز مشکلات عدیده‌ای در زندانیان شده است.
دیگر مشکلات زندانیان سیاسی-امنیتی
سالن ۱۲ این بند محل نگهداری زندانیان سیاسی-امنیتی بسیار کوچک و دارای راهرویی تنگ است، چهار اتاق دارد که دستکم ۵۵ زندانی سیاسی-امنیتی بعلاوه چندین زندانی مالی دیگر در آنها نگهداری میشوند. یک اتاق هم در بیرون راهرو وجود دارد که ۵ زندانی مالی از جمله وکیل‌بند در آن ساکن هستند.
راهرو این سالن به قدری تنگ است که این زندانیان مشکل رفت و آمد در این راهرو دارند.
با وجود اینکه پنجره‌های اتاق‌ها در زیرزمین است، سر و صدای تخلیه و بارگیری دیگ‌غذا، بار فروشگاه و هم‌چنین دود گازوئیل کامیون های بار به داخل اتاق ها نفوذ پیدا کرده و موجب سلب آسایش و مشکلات تنفسی برای زندانیان میشود.
این سالن دو تلفن عمومی دارد که معمولا هرچند وقت یکبار دچار مشکل فنی می شوند. این‌درحالی است که یک خط تلفن مخصوص وکیل بند و ۴ دستیارش در اتاق آنها تعبیه شده و به صورت اختصاصی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
یکی از آزار و اذیت های صورت گرفته توسط وکیل بند سالن زمانی است که هنگام پخش اذان صدای آن را تا انتها بلند می‌کند و موجب آزار کسانی می شود که از دو تلفن در راهرو استفاده می کنند. لازم به یادآوری است که این تلفن ها برای حدود ۷۰ نفر بوده و زندانیان دائما در حال مکالمه می باشند.
ملاقات حضوری برای زندانیان سالن ۱۲ از جمله دیگر مشکلات خصوصا برای زندانیان غیر تهرانی است. خانواده‌های این زندانیان برای یک ملاقات حضوری ۱۵ دقیقه ای بایستی روزهای دوشنبه به دادستانی مراجعه کنند تا با این ملاقات موافقت شود. در صورتی که روزهای ملاقات برای زندانیان بند ۷ روز شنبه است و خانواده‌هایی که از شهرستان بخواهند برای ملاقات حضوری اقدام کنند مجبورند دوبار به تهران مسافرت کنند.
سخن آخر، زندانیان سیاسی-امنیتی
تقریبا تمامی زندانیان سیاسی-امنیتی بند هفت (و بندها و زندانهای دیگر) متهم به «همکاری با دولت متخاصم» شده و با اعمال ماده ۵۰۸ قانون مجازات اسلامی محکوم به حبس های ۵ تا ۱۰ سال و در مواردی بیشتر شده اند. قاضی صلواتی در بیشتر این محکومیت ها صادر کننده احکام محکومیت این زندانیان بوده است.
مطابق ماده ۵۰۸ ق.م.ا «هرکس یا گروهی با دول خارجی متخاصم به هر نحو علیه جمهوری اسلامی ایران همکاری نماید، در صورتی که محارب شناخته نشود به یک تا ده سال حبس محکوم می شود.»
تحلیلگران حقوقی بر این باورند با عنایت به صلاحیت انحصاری قوه مجریه در تنظیم روابط خارجی به نظر می رسد برای اعمال مقررات ماده ۵۰۸ ق.م.ا یا هر مقرره دیگری که وصفی برای دولت‌های خارجی را به عنوان یکی از شرایط وقوع جرم مقرر کرده است؛ موضوع باید از قوه مجریه (مشخصا وزارت امور خارجه یا شورای عالی امنیت ملی) استعلام شود و تعیین مصداق «دولت متخاصم» خارج از صلاحیت قوه قضاییه و در صلاحیت قوه مجریه است. در غیراین‌صورت، مداخله قاضی در قوه مجریه محرز و رأی فاقد اعتبار قانونی خواهد بود. نکته مهم اینکه فهرست «دول متخاصم» باید قبلا به اطلاع‌عموم برسد.
این موضوع تنها شامل زندانیان این بند نمیشود بلکه تمامیت دارد به زندانیان امنیتی سراسر کشور، بسیاری از این زندانیان معتقد هستند قربانی سناریوهایی هدفمند شده اند و اطلاق زندانی امنیتی و انتساب اتهامات مخدوش است.
یکی از این زندانیان امنیتی در این رابطه گفت: “با توجه به قانون اصلا جرمی مرتکب نشده‌ام. چه برسد به اینکه جاسوسی باشد. ما «قربانی پروژه جاسوس سازی» در دولت قبل هستیم. قاضی صلواتی ما را مجبور می‌کرد وکیل نگیریم و از آن‌طرف هم اجبارا اعتراض بنویسیم.”
یکی دیگر از این متهمین در خصوص محدودیتهای زندان در رابطه با دسترسی به مدارک پرونده و وضعیت زندان خود گفت: “به فرض مثال وزارت اطلاعات و قاضی صلواتی راست می‌گویند و بر فرض مثال من جاسوسی کردم و جاسوس بودم پس چرا دادستانی تهران دستور داده که به متهمان سیاسی و امنیتی برخلاف سایر زندانیان پرینت وضعیت زندانی صرفا بدون درج مشخصات وی داده شود، چرا هیچ مدرکی از پرونده های ما را در اختیار ما قرار نمی دهند و یا اجازه انتشار عمومی روند دادرسی ما در رسانه های داخلی را نمیدهند؟ آیا اینها نشانه نگرانی از روشن شدن زوایای سناریوسازی ها نیست؟”
زندانیان سیاسی و امنیتی ساکن این بند بارها با اعتصاب غذا یا شیوه های دیگر خواستار بهبود شرایط خود و تضمین برخورداری آنان از حقوق برابر و انسانی شده اند، درخواستی که تاکنون مورد توجه مسئولان زندان قرار نگرفته است.
