حکم زینب سکانوند؛ نماد بی‌شرمی دستگاه قضایی حکومت اسلامی

زینب سکانوند، ۲۲ساله، با حکم قطعی اعدام در زندان مرکزی ارومیه زندانی است و قرار بود پنجشنبه ۲۲ مهر ۹۵ اعدام شود. چنانچه در خبرها آمده او متهم است در ۱۷ سالگی (زیر سن قانونی) همسر خود را به قتل رسانده. او از سال گذشته این اتهام را انکار کرده و گفته به جای شخصی دیگر آن را پذیرفته است. به هر حال حکم قطعی اعدام او، که سال ۹۲ صادر شده، همچنان پابرجاست. [۱]

نکته برجسته پرونده قضایی زینب سکانوند این است که او سال گذشته برای فرار از تنهایی و بی‌کسی و به امید این‌که بارداری اجرای حکمش را به تأخیر بیندازد، در زندان تن به ازدواج با مردی زندانی می‌دهد و از او باردار می‌شود. تصور این‌که یک انسان در چه شرایطی و به چه دلیلی تن به یک چنین ازدواج و بارداری می‌دهد دهشتناک است. از فاجعه‌باربودن امر آموزش در ایران بگذریم که شاهنامه‌ای می‌طلبد.

شرایط وخیم و هولناک زندان‌های ایران، فاجعه‌ای پیداست. زندانیان در بی‌توجهی محض رها شده‌اند و ناچار ایام حبس را طی می‌کنند. گزارش‌های متعدد از درون زندان‌ها گواه این مسئله است. هر کس با سیستم قضایی ایران کم‌تر سروکاری داشته باشد به روشنی فساد و ناسالم‌بودن این سیستم را می‌بیند؛ چه طرفداران حکومت اسلامی و چه مخالفانش.

از شرایط نگهداری و تغذیه زندانیان تا احکامی بی‌پایه و بی‌رویه که صادر می‌شود نشان می‌دهد سال‌هاست کار از کار گذشته است. عمده قضات منصوب دستگاه تحت امر شیخ صادق لاریجانی، بر مبنای منافع و پولی که از طرفین دعوا می‌گیرند قضاوت می‌کنند؛ قاعده این است، مگر خلافش ثابت شود. نظام قضایی ایران به روشنی برآمده از تفکر حاکمیت است. آن هم بر اساس جمله «همه چیزمان باید به همه چیزمان بیاید». [۲] قاضی شارح هم که خواسته‌های رهبرش را هرچه بهتر پیش می‌برد.

وضعیت بغرنج زینب سکانوند گواهی روشنْ بر ناسلامتی دستگاه قضایی است. او که به دلیل فقر مالی و نگاه سنتی خانواده در شرایطی سخت زندگی می‌کرد، با مردی آشنا می‌شود و به امید او از خانه فرار می‌کند. پس از مدتی این زوج مقداری پول به خانواده زینب می‌دهند تا رضایت آنان را جلب و رسما ازدواج کنند. شیرینی این زندگی تا اندازه‌ای بوده که در طول دو سال زندگی مشترک، مرد بارها زینب را کتک می‌زند. تا این‌که بالاخره سال ۹۰ زینب به پلیس مراجعه می‌کند و می‌گوید که پس از کتک‌خوردن از همسرش، او را به قتل رسانده است.

آنچه پرونده زینب سکانوند را مبهم‌تر می‌کند این است که او از سال گذشته اعلام کرده به جای شخصی دیگر اتهام قتل را پذیرفته است. با این حال ادعای او تأثیری در روند پرونده‌اش نگذاشته است. دیگر این‌که پس از تحقیقات پلیس یکی از اعضای خانواده مقتول بازداشت‌ و بعدا به دلیل نبود مدارک آزاد شد. این ابهامات جدی و محرومیت زینب از حق داشتن وکیل، پرونده را بسیار پیچیده می‌کند. پرواضح است که در این شرایط بررسی‌ها و تجدیدنظرهای دادگاه و مسئولین قضائی باید بیش از پیش باشد؛ حال آن‌که شرایط کاملاً خلاف این را گواهی می‌دهد.

جدای از همه این موارد آنچه بسیار نادیده گرفته شد شرایط بارداری زینب بود. دستگاه قضاء حکومت اسلامی کوچک‌ترین اهمیتی به این مسئله و حیات یک نوزاد و مادرش نداد. اوضاع زینب و جنینش آن‌قدر نادیده گرفته شد تا ۷ مهرماه در پی انتقال یکی از هم‌بندی‌ها و دوستانش به سلول انفرادی برای اجرای اعدام، دچار شوک شدید روحی شد و نهایتاً ۹ مهرماه که برای وضع حمل به بیمارستان منتقل شد، جنینش مرده به دنیا آمد. [۳] حال آن‌که دو هفته قبل از موعد وضع حمل، بهداری زندان برای معاینه و انجام سونوگرافی اعزام این زندانی به بیمارستانی خارج از زندان را درخواست کرده بود اما مسئولین زندان با این درخواست مخالفت کرده بودند. زینب در ۸ ماه گذشته فقط یک بار در خردادماه تحت معاینه و سونوگرافی قرار گرفته که وضعیت جنینش سالم اعلام شده بود.

حالا همه اتفاقات بد از سر زینب گذشته و بارداری هم بهبودی در وضعیتش نداده است. او دیگر جنینی در شکم ندارد و دستگاه قضائی دلیلی برای اعدام‌نکردنش نمی‌بیند. دوشنبه ۱۲ مهرماه زینب به اجرای احکام زندان مرکزی ارومیه احضار و به او گفته شد که احتمال اجرای حکمش در هفته‌های آینده وجود دارد.

سازمان عفو بین‌الملل حکم اعدام زینب سکانوند را نتیجه یک «محاکمه به شدت غیرمنصفانه» خوانده و تأکید کرده که او از دسترسی به وکیل محروم بوده و می‌گوید بعد از دستگیری، از سوی ماموران مرد مورد شکنجه قرار گرفته است.

حدود یک هفته دیگر سالگرد اعدام ریحانه جباری است. پرونده او نیز مانند پرونده زینب سکانوند پر از نقاط تاریک و مبهم بود. این روزها زینب بهتر از هر کسی ریحانه جباری را درک می‌کند. آنچه در ذهن و دل او می‌گذرد برای ما درک‌کردنی نیست. زینب لحظه‌ها را تا اجرای حکمش می‌شمارد.

——————–

۱- هشدار عفو بین‌الملل درباره اعدام قریب‌الوقوع زینب سکانوند، زندانی ۲۲ ساله. تارنگار حقوق بشر در ایران.
۲- دیالوگ مظفرالدین‌شاه در فیلم سینمایی «کمال الملک» به کارگردانی علی حاتمی.
۳- هشدار عفو بین الملل در مورد حکم اعدام قریب الوقوع زینب سکانوند، بی‌بی‌سی فارسی.