این روزها، همزمان با برگزاری سی‌ویکمین دوره شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد، انجمن‌ها و تشکل های غیردولتی ایرانی به ژنو رفته‌اند تا درباره ایران به مذاکره بنشینند.
به گزارش تارنگار حقوق بشر در ایران به نقل از ایران وایر، برخلاف سال‌های گذشته، تعداد نشست‌های جانبی در این دوره کم اما حضور انجمن‌ها و تشکل های غیردولتی ایران چشم‌گیر بوده است. ۱۵ تشکل غیردولتی و انجمن که بیش تر در حوزه محیط زیست، آموزش همگانی، حقوق کودکان، مبارزه با ایدز و اعتیاد فعالیت می‌کنند، به ژنو رفته‌اند که از جمله آن‌ها می‌توان به «جمعیت امام علی» و «بنیاد حقوق کودک» اشاره کرد. آن ها در مدت برگزاری نشست، بیانیه‌های مختلفی در موارد گوناگون منتشر و اعلام کرده اند که «بهبود وضعیت همکاری جمهوری اسلامی با جامعه مدنی در ایران» و «تاثیر تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی» فصل مشترک همه آن‌ها بوده است.
کنش‌گران و تشکل های غیردولتی بین‌المللی نیز در کنار نشست اصلی مربوط به ایران، چند جلسه در مورد نقض حقوق بشر اقلیت ها و وضعیت کلی حقوق بشر در ایران برگزار کردند.
در نشستی که در خصوص اقلیت‌های ایران توسط جمعیت حقوق بشر کردستان» برگزار شد، نماینده این جمعیت به نام «تیمور الیاسی» و نیز «احمد شهید» گزارش‌گر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر ایران، «دیان علایی» نماینده جامعه بهاییان در سازمان ملل و یک سناتور سوییسی صحبت کردند که به غیر از موراد نقض حقوق کردها، به مکانیزم‌های تضمین حقوق اقلیت‌های قومی/ ملیتی و مذهبی پرداخته شد.
سناتور سوییس شرایط کشور ایران را به سوییس تشبیه کرد و گفت آن ها توانسته‌اند با جمعیت اکثریت آلمانی و اقلیت فرانسوی، حقوق همگان را تامین کنند و به نمونه‌ای موفق تبدیل شوند.
الیاسی اما با اشاره به تازه‌ترین گزارش احمد شهید و سخنرانی وی گفت: «ما می‌خواستیم احمد شهید در گزارش‌ها و سخنرانی‌های خود بیش تر به کردها بپردازد. به تخمین ما، یک هزار و۹۵۲ زندانی سیاسی در ایران وجود دارند که ۴۷۶ نفر از آن‌ها، یعنی تقریبا یک سوم کرد هستند؛ یا مثلا بیش تر اعدام‌های مخفی از اقلیت‌ها است. قربانی اعدام‌های قاچاق مخدر نیز بیش تر کردها، بلوچ‌ها و افغانستانی‌ها هستند. احمدشهید در این خصوص به شکل گسترده صحبت نکرده و فقط به “کول‌بران” اشاره کرده است. ولی مشکل ما تنها کول‌بران نیستند. حتی رسانه‌ها هم به آن‌ها کامل نمی‌پردازند.»
یکی از جلسه‌های جانبی نشست حقوق بشر سازمان ملل در مورد ایران توسط دیده‌بان سازمان ملل برگزار شد. در این جلسه البته برخی از کنش‌گران و تشکل های غیردولتی داخل ایران نیز در آن حاضر شده بودند. قرار بود احمد شهید و «شاهین نجفی» به عنوان سخنران در این جلسه حضور داشته باشند که کمی پیش از برگزاری، حضورشان را کنسل کردند ولی «دریا صفایی» دندانپزشک و فعال حقوق زنان مقیم بلژیک به سخنرانی پرداخت.
دیده‌بان سازمان ملل که ایرانی‌ها کم‌تر از ماهیت آن مطلع هستند، سازمانی است که در مقابل سازمان ملل برای کاهش قطع‌نامه‌ها و برخوردها با اسراییل ایجاد شده اما بسیاری به اشتباه فکر می‌کنند وابسته به سازمان ملل است.
حضور انجمن‌ها و تشکل های داخل و خارج از ایران اما یک دوگانگی را در جمع‌های جانبی نشست پیش آورد. برخی افراد که از ایران آمده بودند، می گفتند جلوی ورود آن‌ها را به برخی نشست‌های جانبی اپوزیسیون گرفته‌اند. در مقابل، برخی کنش‌گران حقوق بشری خارج از کشور نیز مشابه همین سخنان را در خصوص نشست‌های انجمن‌های داخلی ابراز داشتند.
اما آن‌چه بیش از همه به چشم می‌خورد، حس بی‌اعتمادی میان دو گروه بود. برخی کنش‌گران خارج از ایران، این انجمن‌ها را «وصل به جمهوری اسلامی» خطاب می‌کنند و در مقابل، «اپوزیسیون»، «برانداز» یا «مخالف رژیم» خوانده می‌شوند.
یکی از کنش‌گران که از داخل ایران آمده بود و سابقه فعالیت در سپاه را داشت، تاکید کرد فعالیت آن‌ها و دیگر انجمن‌ها و تشکل ها کاملا «مستقل از جمهوری اسلامی» است. برخی دیگر هم گفتند بدون هیچ حمایتی آمده‌اند اما تمامی متن بیانیه‌های آن‌ها توسط جمهوری اسلامی مورد خوانش و تایید قرار گرفته و برخی از موارد مطرح در آن نیز حذف شده است.
او در توضیح حضور تشکل های غیردولتی ایرانی در این دوره از شورای حقوق بشر سازمان ملل گفت: «از آن‌جایی که جمهوری اسلامی یکی از کشورهای عضو کمیته مربوط به ان‌جی‌اوها در سازمان ملل است، در سال‌های اخیر توانسته تسهیلاتی را برای حضور سازمان‌های ملقب به “گنگو”(GONGO)، یعنی سازمان‌های غیردولتی دولتی جمهوری اسلامی ایجاد کند و تعداد بیش تری از آن‌ها را در مقام مشورت مشارکت دهد.»
در حاشیه بحث های رایج این روزها، تمدید یا عدم تمدید ماموریت احمد شهید هم یک مساله مهم بود. نتیجه امر در این دوره می‌تواند مساله‌ای حساسیت برانگیز باشد؛ به ویژه پس از توافقات انجام شده میان ایران، غرب و امریکا و هم چنین گشایش‌های اقتصادی.
به گفته «حسن نایب هاشم»، نماینده ایرانی سازمان غیردولتی اتریشی «سودویند»، انتخاب حسن روحانی، اجرای برجام و برگزاری انتخابات اخیر در ایران، مسایلی هستند که می‌توانند در نظر کشورها برای ارایه رای‌های خود تاثیرگذار باشند: «دیپلماسی ایران در سوریه تحت نظر دولت روحانی نیز می‌تواند بردی داشته باشد که پرونده حقوق بشری ایران را عقب بزند. اما اولین تلاش جمهوری اسلامی برای سال آینده این است که اصلا چنین کرسی وجود نداشته باشد یا در صورت وجود آن، فردی به کارایی احمد شهید در این موقعیت قرار نگیرد.»
