کسبه مال باخته ساختمان «پلاسکو» در تهران این هفته برای چندمین بار در مقابل آن چه از این ساختمان در ضلع شرقی چهار راه استانبول تهران باقی مانده، تجمع کرده و خواستار رسیدگی مسوولان به مشکلاتشان شدند.
آن ها می گویند روزهای اولی که این حادثه تلخ اتفاق افتاد، نهادهای دولتی به طور همه جانبه وعده کمک دادند اما تاکنون که حدود هشت ماه از آن ماجرای تلخ گذشته، سازمان های دولتی برای حل مشکلات آن ها قدمی برنداشتهاند.
این نخستین تجمع کسبه پلاسکو نیست؛ آن ها پیش از این در مقابل اتاق اصناف تهران، ساختمان بنیاد مستضعفان که مالک اصلی ساختمان پلاسکو است، ساختمان دادستانی تهران واقع در میدان «منیریه» و ضلع بیرونی ساختمان پلاسکو که با بتون های سیمانی پوشیده شده، تجمع کرده اند.
کسبه پلاسکو خواستار بازسازی و تعمیر سریع مغازه های باقی مانده، دریافت وام و تسهیلات و بیمه بیکاری هستند و به همین منظور حتی به رییس جمهوری هم نامه نوشته اند. آن ها می گویند از مجموع ۶۰۰مغازه ساختمان پلاسکو بعد از حادثه آتش سوزی روز سی ام دی ماه۹۵، سازه های ۲۸۶مغازه که عمدتا در طبقات تحتانی قرار دارند، سالم و قابل استفاده باقی مانده اند و این امکان وجود دارد که با انجام تعمیرات ومقاوم سازی، قابلیت استفاده پیدا کنند. آن ها خواهان بازپس گیری مغازه هایشان هستند.
«خسرو» یکی از پیراهن دوزان ساختمان پلاسکو است. او موفق نشده تا مثل برخی از همکارانش در مجتمع «نور» تهران ساکن شود. این مجتمع که در تقاطع خیابان «ولیعصر» و «طالقانی» قرار دارد، محلی بود که یک ماه بعد از واقعه آتش سوزی از سوی مقامات دولتی به عنوان محل اسکان جدید مغازه داران پلاسکو معرفی شد.
خسرو می گوید فقط ۲۱نفر توانسته اند در این مجتمع ساکن شوند: «آن ها راضی نیستند. واحدهای مجتمع نور فضای کافی ندارند و مناسب صنف پوشاک نیستند. نور رونق ندارد. مشتری ها این همه راه ما را دنبال نمی کنند. بیش تر همکارانم ورشکسته شده اند.»
مدتی پیش سازمان نظام مهندسی در نامه ای اعلام کرده است که ۲۵۸ مغازه ساختمان پلاسکو سالم مانده اند: «ما خودمان شمردیم؛ ۲۸۶مغازه دست نخوره باقی مانده اند و هنوز اموال ما آن جا است. مغازه دارها می گویند اگر وسایل خود را تخلیه کنیم، آن ها سریع اقدام به تخریب ساختمان می کنند. برای همین هم وسایل ما توی مغازه ها است و دزدها و سارقان از ضلع شمالی ساختمان، شیشه تعدادی از مغازه ها را شکسته و به اموال مغازه دارها دستبرد زده اند.»
او در مقابل این پرسش که چرا کسبه محل در مقابل ساختن یک پاساژ جدید مقاومت می کنند، از ترس و هراس سرقفلی داران برای حذفشان در ساختمان جدید می گوید: «اصلا مشخص نیست سهم ما از مغازه هایمان چه خواهد شد؟ این همه وعده تو خالی شنیدیم. تعدادی از همکارانم به علت عدم توانایی در پرداخت چک هایشان، به زندان افتاده اند. طبق گفته نماینده مجلس شورای اسلامی، یک عده رفتند ترکیه و دستفروشی می کنند. من خودم حداقل ۱۰ مغازه دار را می شناسم که مسافرکشی می کنند. تضمینی وجود ندارد که سرمایه، اعتبار و تلاش این همه سالمان را از دست ندهیم.»
بنیاد مستضعفان یکی از سازمان های متمکن و با نفوذ در ایران است و مغازه داران پلاسکو نگران هستند که در تقسیم ساختمانی که قرار است احداث شود، آن ها را نادیده بگیرد. این بنیاد اما مدعی است مالکیت در پلاسکو بر اساس مالکیت عرصه و عیان است و در مورد صاحبان سرقفلی هم باید مراجع قضایی تصمیم بگیرند.
یکی از مغازه دارها به «ایرانوایر» می گوید: «این طبیعی است که مراجع قضایی طرف بنیاد وابسته به خودشان را بگیرند تا طرف یک مشت مغازه دار مالباخته که به خاک سیاه نشسته اند. به همین دلیل هم ما می گوییم دولت حق ندارد تا زمانی که تکلیف ما را به لحاظ مالکیت تعیین نکرده، واحدهای باقی مانده را تخریب کند.»
آقای «طالب» که ۱۱ سال سرقفلی یکی از مغازه ها را داشته، معتقد است وعده ساختن یک ساختمان جدید به عمر آن ها قد نمی دهد: «ما می خواهیم تعمیرات را انجام بدهند و برگردیم سر کسبمان. من فکر نمی کنم دولتی ها نگران ما باشند. آن ها بیش تر به فکر این هستند که از این نمد، کلاهی برای خودشان بدوزند و سودی نصیبشان بشود. ما حتی گفتیم حاضریم وام بگیریم و پا به پای بنیاد مستضعفان برای بازسازی ساختمان از جیبمان خرج کنیم. یک چهارم ساختمان ریخته اما سه هزار و ۶۰۰متر را دولت پلمب کرده کرده است. سرقفلی این پلمب شده ها حدود هزار میلیارد است. چرا همین ها را مرمت و بازسازی نمی کنند؟»
رییس اتاق اصناف ایران شرط دریافت تسهیلات سه میلیارد ریالی کسبه پلاسکو را استقرار آن ها در مجتمع نوراعلام کرده بود. بنیاد مستضعفان تا چند ماه اول استقرار برخی کسبه های پلاسکو در مجتمع نور، اجاره مغازه های آن ها را تقبل می کرد. اما مال باختگان می گویند پاساژ نور رونق ندارد و نرخ بهره وامی که به آن ها وعده داده بودند، قرار بوده ۹ درصد باشد، نه ۱۸درصد. هیچ کدام از کسبه هنوز وام ۳۰۰میلیونی نگرفته اند: «اولا تا جایی که من اطلاع دارم، مغازه دارها وامی نگرفته اند. قرار بود این وام با حداقل بهره باشد. وقتی یک تولید کننده تمام دارایی خود را از دست داده، جایی برای راه اندازی دوباره کسب و کارش ندارد، کارش هم رونق ندارد و یک دنیا چک برگشتی روی دستش مانده و منتظر است بیایند با دستبند او را به زندان منتقل کنند، با بهره بانکی ۱۸درصد چه باید بکند؟»
هفته گذشته و پس از هشت ماه که از تخریب پلاسکو می گذرد، کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی گزارشی در خصوص مقصران این اتفاق ارایه داد. بر پایه این گزارش، علت این حادثه، استفاده کارگران طبقه دهم از وسایل گرمایشی و سیستم سیم کشی فرسوده بود و در بروز این اتفاق، به جز مالک ساختمان، شهرداری تهران، اتاق اصناف، ذینفعان ساختمان و وزارت تعاون هم مقصر بوده اند. اما میزان تقصیر هر نهاد دولتی اعلام نشد و گفتند باید توسط قوه قضاییه تعیین شود.
«محمد سعیدی کیا»، رییس بنیاد مستضعفان به عنوان مالک ساختمان پلاسکوهمان روزهای نخستین تخریب این ساختمان وعده داد در طول دو سال، پلاسکو از نو ساخته خواهد شد. اما کماکان با وجود گذشت هشت ماه، هنوز بین بنیاد مستضعفان و شهرداری در این خصوص اختلاف نظر وجود دارد و هیچ قدمی برای بازسازی ساختمان برداشته نشده است.
هفته گذشته و پس از قرائت گزارش کمیسیون عمران مجلس، «نادر قاضی پور»، نماینده مردم ارومیه در جلسه علنی گفت برخی از کسبه ساختمان پلاسکو در حال حاضر در کشور ترکیه دستفروشی می کنند و کمیسیون اجتماعی باید به بحث وضعیت کسبه پلاسکو ورود کند.
اما روز گذشته، «محمدرضا رضایی کوچی»، نماینده مردم جهرم و رییس کمیسیون عمران مجلس در گفت و گو با رسانه های داخلی، سخن قاضی پور را تکذیب کرد و گفت موضوع دستفروشی کسبه پلاسکو در کشور ترکیه صحت ندارد اگرچه ما آن ها را رها کرده ایم و کسی به فکرشان نیست.
ماهرخ غلامحسین پور